«Πιστεύω ότι οι δυνατότητες που προοδευτικά έχουν εισαχθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια δίνουν τη δυνατότητα ρύθμισης με τρόπο που θα φάνταζε προηγουμένως εξωπραγματικός. Έχουν βοηθήσει/διευκολύνει τους θεραπευτές να ενημερώνουν τα άτομα με Σ∆τ1 πώς να ρυθμίσουν το σάκχαρό τους καλύτερα. Όμως κύριο ρόλο έχει η εκπαίδευση του ατόμου αναφορικά με τη νόσο του, μια προσπάθεια γνώσης για την αυτοδιαχείριση. π.χ. για να αποδώσει μέγιστα οφέλη η χρήση του συνδυασμού αντλίας και αισθητήρα γλυκόζης κεντρικό ρόλο έχει η εκπαίδευση που πρέπει να περιλαμβάνει σαφείς οδηγίες για την ευαισθησία στην ινσουλίνη και την αναλογία ινσουλίνης/ υδατανθράκων. Η εκπαίδευση του διαβητικού για τη διαχείριση της πάθησής του είναι ανάγκη, δεν είναι πολυτέλεια.»
Ποια ήταν η επαγγελματική πορεία που ακολουθήσατε μετά τις σπουδές σας, και τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ακολουθήσετε τον τομέα του διαβήτη;
Μου άρεσε η Ενδοκρινολογία και μετά το αγροτικό αποφάσισα ότι θα έκανα αυτή την ειδικότητα. Μετά την Παθολογία διορίστηκα για την ειδικότητα της Ενδοκρινολογίας στο νοσοκομείο «Ο Ευαγγελισμός», όπου διευθυντής ήταν ο ∆ιονύσης Ίκκος. Ένας θρύλος της Ενδοκρινολογίας, ΑΡΙΣΤΟΣ κλινικός, ερευνητής & δάσκαλος. Χωρίς την «από καθέδρας» ρητορική & αυθεντία ήθελε την αξιοποίηση των γνώσεων και της σκέψης μας. ∆υστυχώς τον έζησα λίγο. Μετά την μετεκπαίδευσή μου στο Λονδίνο, επειδή μου άρεσε η νοσοκομειακή ιατρική διορίστηκα ως Επιμελήτρια Β στο Τμήμα Ενδοκρινολογίας του ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός», όπου εργάζομαι μέχρι σήμερα. Εκείνη την εποχή ήταν διευθυντής ο Ν. Θαλασσινός. Ήταν αυτός που έδωσε ώθηση και μεγάλη ανάπτυξη στον Σακχαρώδη ∆ιαβήτη (Σ∆), κομμάτι κι αυτό της Ενδοκρινολογίας, στο Τμήμα μας. Από τότε όσοι υπηρετούμε σ’ αυτό το Τμήμα γνωρίζουμε και αντιμετωπίζουμε χρόνια τώρα άτομα με Σ∆, τόσο σε επείγουσα όσο και σε χρόνια κατάσταση. Ο Θαλασσινός μας έστειλε στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, στην έδρα εκπαίδευσης χρόνιων νοσημάτων με διευθυντή τον καθηγητή Jean-Philippe Assal. Ήταν μεγάλη εμπειρία η συμμετοχή στα σεμινάρια του καθηγητή J-P Assal, που γίνονταν σε ένα χωριό κοντά στη Γενεύη, στη Grimentz. Εγώ πήγα 2 φορές, ο Χάρης Βασιλόπουλος κάθε χρόνο και το 2006 πήρε από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης τον επίσημο τίτλο του εκπαιδευτή θεραπευτών.
Στην Ελλάδα, οι ομάδες εκπαίδευσης ξεκίνησαν με τον αείμνηστο Χάρη Βασιλόπουλο.Ποιες υπηρεσίες προσφέρει το ∆ιαβητολογικό Κέντρο στο νοσοκομείο «Ο Ευαγγελισμός» σήμερα σε σχέση με παλαιότερα, και πόσα παιδιά βλέπετε στην κλινική σας;
Οι εκπαιδευτικές ομάδες ατόμων με Σ∆τ1 ξεκίνησαν στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Όπως αναφέρατε, πρωτεργάτης και ψυχή αυτού του πρωτοποριακού εγχειρήματος, ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα και ίσως μοναδικό στην Ελλάδα, ήταν ο Χάρης Βασιλόπουλος, ο οποίος υπηρέτησε στο Τμήμα μας ως και την συνταξιοδότησή του. Ανήσυχο πνεύμα με μοναδικό οδηγό του την αγάπη του για τον ασθενή και τον άνθρωπο, ο Βασιλόπουλος ερχόμενος σε επαφή με τα πρωτοποριακά συστήματα εκπαίδευσης διαβητικών στην Ελβετία δεν δίστασε να προσπαθήσει να τα εφαρμόσει και στην χώρα μας. Ήξερε ότι δεν γινόταν να γίνει αυτούσια η λειτουργία τους στην Ελλάδα. Ίδρυσε και συντήρησε με μεγάλη προσωπική συμμετοχή και δέσμευση στο Ε.Ι. του Τμήματος τα απογεύματα ομάδες εκπαίδευσης και στήριξης ατόμων με Σ∆τ1, ώστε τα άτομα με διαβήτη να αναπτύξουν ικανότητες & δεξιότητες για καλύτερη ρύθμιση της νόσου και να αποκτήσουν συμπεριφορές που θα τους δώσουν τη δυνατότητα να κατευθύνουν οι ίδιοι τη ζωή τους. Οι ομάδες λειτουργούσαν και εξακολουθούν να λειτουργούν σε εθελοντική βάση, χωρίς καμιά θεσμοθέτηση. Εθελοντικά συμμετέχει μια διατροφολόγος του νοσοκομείου καθώς και ψυχολόγοι. Στην ίδια κατεύθυνση, ο Βασιλόπουλος ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της Ομάδας Θεραπευτικής Εκπαίδευ σης της Ελληνικής ∆ιαβητολογικής Εταιρείας για την εκπαίδευση των θεραπευτών για άτομα με Σ∆. Ήταν, επίσης, υπεύθυνος του ∆ιαβητολογικού Κέντρου του Ενδοκρινολογικού Τμήματος του «Ευαγγελισμού» από τον 1ο/2007 μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 2014. Στο πλαίσιο αυτό, εκτός από την ανάπτυξη του γενικού διαβητολογικού ιατρείου, ανάπτυξε χωριστό εξωτερικό ιατρείο (Ε.Ι.) για τα άτομα με Σ∆τ1 με ιδιαίτερη έμφαση στην εφαρμογή της νέας τεχνολογίας στη θεραπεία του Σ∆. Αυτά προσπαθούμε να τα συνεχίζουμε μέχρι σήμερα παρά τις συνταξιοδοτήσεις και άλλες απώλειες. Στο Ε.Ι. του Σ∆τ1 δεν βλέπουμε παιδιά, αλλά νεαρούς και μεγαλύτερους ενήλικες. Το συγκεκριμένο ιατρείο γίνεται μόνο κάθε Τρίτη από το πρωί μέχρι το απόγευμα. Λόγω της ιδιαιτερότητας της νόσου τα άτομα τηλεφωνούν κατ’ ευθείαν στο ιατρείο για να κανονίσουν την επίσκεψη και πάντοτε υπάρχει η δυνατότητα υπεράριθμης επίσκεψης εφόσον υπάρχει λόγος. Έχουμε περίπου 800 επισκέψεις στη διάρκεια ενός χρόνου. Ο χρόνος της κάθε επίσκεψης εξαρτάται και εξατομικεύεται ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου. Παράλληλα, γίνεται εκπαίδευση και τοποθέτηση αντλιών συνεχούς έγχυσης ινσουλίνης με διευκόλυνση και ατόμων που παρακολουθούνται στον ιδιωτικό τομέα. Θα πρέπει να τονίσω ότι στο ∆ιαβητολογικό κέντρο λειτουργεί και ιατρείο διαβητικής νεφροπάθειας, δημιούργημα του συναδέλφου και φίλου Γιώργου Ιωαννίδη (που αφυπηρέτησε στο τέλος του 2017) σε συνεργασία με τους νεφρολόγους του νοσοκομείου μας, με εμφανή καλά αποτελέσματα όσον αφορά την εξέλιξη της συγκεκριμένης χρόνιας επιπλοκής της νόσου.
Τι πιστεύετε ότι έχει αλλάξει όσον αφορά την αντιμετώπιση του ατόμου με διαβήτη τύπου 1, σε σχέση με παλαιότερα;
Πολλά τεχνολογικά δεδομένα είναι πλέον στην καθημερινότητα του ατόμου με Σ∆τ1. Έχουμε πλέον ανάλογα ινσουλίνης: τα βραδείας δράσης ανάλογα έχουν επίπεδο προφίλ με αποτέλεσμα μείωση των αυξομειώσεων σακχάρου στα ενδιάμεσα των γευμάτων. Τα ταχείας και τελευταία τα υπερταχείας δράσης ανάλογα μιμούνται κατά το δυνατόν τη δράση της ενδογενούς ινσουλίνης στο γεύμα. Οι πένες ινσουλίνες είναι επίσης μια καινοτομία. Αν ρωτήσετε άτομα που έχουν Σ∆ 50 έτη θα σας πουν τη μεγάλη διαφορά τους συγκριτικά με σύριγγες που χρειάζονταν αποστείρω ση (βράσιμο). Οι μετρητές σακχάρου έχουν πλέον μεγαλύτερη αξιοπιστία. Η δυνατότητα συνεχούς καταγραφής του σακχάρου με υποδόριο αισθητήρα επιτρέπει σε ασθενείς, μαζί με τους θεραπευτές τους, να ρυθμίσουν καλύτερα τη νόσο τους. Οι αντλίες συνεχούς έγχυσης ινσουλίνης αποτελούν σημαντική πρόοδο στη χορήγηση ινσουλίνης σε άτομα με Σ∆τ1. Κάποιους από τους κύριους λόγους χρήσης της αντλίας είναι τα συχνά–σοβαρά επεισόδια υπογλυκαιμίας ή ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία με την απορρύθμιση του σακχάρου που ακολουθεί, έντονο «φαινόμενο αυγής», ασθενής χωρίς καλή γλυκαιμική ρύθμιση σε σχήμα πολλαπλών ενέσεων με >4 μετρήσεις/ημ, επιθυμία για μεγαλύτερη ευελιξία & ελευθερία στην καθημερινότητα (δύσκολα & εναλλασσόμενα ωράρια εργασίας – γευμάτων) και γυναίκες που επιθυμούν εγκυμοσύνη και επομένως άριστη ρύθμιση. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι το άτομο να έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα, κυρίως στον υπολογισμό των υδατανθράκων, και να έχει ρεαλιστικές προσδοκίες. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ασθενείς που δεν συμβιβάζονται με την ιδέα να είναι συνδεδεμένοι σε μια συσκευή 24 ώρες το 24ωρο. Η ψυχολογία του ασθενούς, αποτελεί ζωτικής σημασίας παράγοντα για την επιλογή του θεραπευτικού σχήματος (αντλία ή σχήμα των πολλαπλών ενέσεων) που θα ακολουθήσει και δεν θα πρέπει να αποτελεί καθαρά και μόνο ιατρική απόφαση. Υπάρχει και ο συνδυασμός των δυο τεχνολογιών: αντλία και αισθητήρας γλυκόζης. Η χρήση αυτή δίνει μεγαλύτερα οφέλη όσον αφορά τη ρύθμιση του σακχάρου, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής του ατόμου με Σ∆τ1. Τέλος, αναμένουμε την αντλία «hybrid closed-loop» ή «υβριδικό πάγκρεας», μια προηγμένης τεχνολογίας αντλία με την οποία το άτομο θα κάνει μόνο τη γευματική έγχυση ινσουλίνης και τα υπόλοιπα τα αναλαμβάνει η αντλία. 
Πιστεύετε ότι τα νέα παιδιά αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη ωριμότητα το διαβήτη τους. Έχουν καλύτερο έλεγχο του πλάνου διαχείρισης της νόσου
και άρα καλύτερα αποτελέσματα;
Οι δυνατότητες που προοδευτικά έχουν εισαχθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια δίνουν τη δυνατότητα ρύθμισης με τρόπο που θα φάνταζε προηγουμένως εξωπραγματικός. Έχουν βοηθήσει/διευκολύνει τους θεραπευτές να ενημερώνουν τα άτομα με Σ∆τ1 πώς να ρυθμίσουν το σάκχαρό τους καλύτερα. Όμως κύριο ρόλο έχει η εκπαίδευση του ατόμου αναφορικά με τη νόσο του, μια προσπάθεια γνώσης για την αυτοδιαχείριση. π.χ. για να αποδώσει μέγιστα οφέλη η χρήση του συνδυασμού αντλίας και αισθητήρα γλυκόζης κεντρικό ρόλο έχει η εκπαίδευση που πρέπει να περιλαμβάνει σαφείς οδηγίες για την ευαισθησία στην ινσουλίνη και την αναλογία ινσουλίνης/υδατανθράκων. Η εκπαίδευση του διαβητικού για τη διαχείριση της πάθησής του είναι ανάγκη, δεν είναι πολυτέλεια.
Πρέπει η εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη να
επαναλαμβάνεται κάθε 1-2 χρόνια, ώστε να γίνεται επανεκτίμηση των δεξιοτήτων του ασθενούς.
Βοηθάει το άτομο με διαβήτη να ακολουθεί τις εξελίξεις και να αναπτύσσει νέες πρακτικές;
Η επανεκτίμηση των δεξιοτήτων των ατόμων με Σ∆ πρέπει να είναι συνεχής σε κάθε επίσκεψη, ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός, ώστε να επιτυγχάνονται οι θεραπευτικοί στόχοι. Αλλά παράλληλα θα πρέπει να εκπαιδεύονται και οι επαγγελματίες υγείας, ώστε να παρακολουθούν τις νέες τεχνολογίες και πρακτικές που εφαρμόζονται διεθνώς.
Πιστεύετε ότι είναι σημαντική η συνεργασία της κλινικής σας με τους συλλόγους διαβητικών;
Νομίζω ότι είναι σκόπιμη αυτή η συνεργασία, όχι μόνο της κλινικής μας, αλλά και όλων των Τμημάτων που ασχολούνται με άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. Μαθαίνουμε τα προβλήματά τους, τις ανάγκες τους, τις ελλείψεις στην περίθαλψή τους. Από την άλλη ίσως οι σύλλογοι μπορούν να βοηθήσουν όλους τους επαγγελματίες υγείας στην καλύτερη κατανόηση και αντιμετώπιση αυτής της χρόνιας νόσου.
Υπάρχουν πράγματα που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν ώστε να βελτιωθεί η καθημερινότητα σας
ως επαγγελματία και να αυξηθεί έτσι ακόμη περισσότερο η αποτελεσματικότητά σας; Νομίζω ότι χρειάζεται να στελεχωθούν άμεσα οι δημόσιες δομές. Είμαστε επί 10 χρόνια σε περίοδο κρίσης, αλλά τα νοσήματα δεν σταματούν. ∆εν μπορούμε οι γιατροί να «παίζουμε τον ρόλο» όλων των θεραπευτών υγείας γιατί δεν έχουμε τις γνώσεις, δεν έχουμε ειδική εκπαίδευση. Χρειαζόμαστε νοσηλεύτρια ειδική στον Σ∆, διαιτολόγο που να είναι μόνιμα στο Τμήμα μας που μαζί με τον γιατρό θα αποτελούν τη θεραπευτική ομάδα. Είναι σημαντικό να υπάρχει και άμεση συνεργασία με ψυχολόγο. Η θεραπευτική ομάδα πρέπει να έχει κοινές τοποθετήσεις & φιλοσοφία και αυτό επιτυγχάνεται με συχνές συναντήσεις για συζήτηση & εκπαίδευση των μελών της. Η λειτουργία ομάδας έχει ως αποτέλεσμα καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση με βελτίωση της ποιότητας ζωής του ατόμου με Σ∆τ1 και λιγότερες νοσηλείες για υπο- ή υπεργλυκαιμία και απομακρύνει τον κίνδυνο των χρόνιων επιπλοκών.
Τεύχος 54 σελίδα 9 Πατήστε εδώ
