Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) επέλεξε το μήνυμα «Τα εμβόλια σώζουν ζωές» για τον εορτασμό της εβδομάδας των εμβολιασμών (τελευταία εβδομάδα Απριλίου) για το 2017.
Αν και η εμφάνιση του Σ∆1 κάποτε θεωρούνταν ότι περιορίζεται σε παιδιά και εφήβους, τώρα γνωρίζουμε ότι μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, με το υψηλότερο όμως ποσοστό εμφάνισης πριν από την ηλικία των 30 ετών. Η υπενθύμιση στην εποχή μας της προσφοράς των εμβολίων είναι απόλυτα αναγκαία, γιατί η εξαφάνιση νοσημάτων, όπως η πολιομυελίτιδα, διφθερίτιδα, τέτανος κ.ά. από την κοινότητα έχει ως αποτέλεσμα ιδιαίτερα οι νέοι γονείς να αγνοούν τους κινδύνους των λοιμωδών νοσημάτων και να θεωρούν ότι τα εμβόλια που χορηγούνται για την πρόληψή τους είναι περιττά ή έχουν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών επικαιροποιεί το χρονοδιάγραμμα χορήγησης των εμβολίων, ανάλογα με τα επιδημιολογικά δεδομένα της χώρας, τα νέα εμβόλια που κυκλοφορούν αλλά και τις συστάσεις που διαμορφώνονται παγκόσμια (Πίνακας 1). Αποτελεί σημαντική εξέλιξη ότι το θέμα των εμβολιασμών δεν περιορίζεται πλέον μόνο στα παιδιά, αλλά έχει επεκταθεί και στον χώρο των ενηλίκων. Το επίπεδο της εμβολιαστικής κάλυψης των παιδιών στη χώρα μας, όπως αποτυπώνεται από μελέτες των τελευταίων 10 χρόνων, είναι ικανοποιητικό.
Οι εμβολιασμοί των εφήβων υστερούν, και για τους εμβολιασμούς των ενηλίκων δεν υπάρχουν στοιχεία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ αποτελεί προτεραιότητα ο εμβολιασμός με ορισμένα εμβόλια ευπαθών ομάδων πληθυσμού, π.χ. ατόμων με χρόνια νοσήματα ή με ειδικές συνθήκες έκθεσης, όπως του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, η συμμόρφωση αυτών των ατόμων, όπως διαπιστώνεται, είναι εξαιρετικά ανεπαρκής. Αναμφίβολα, η ύπαρξη του Βιβλιαρίου Υγείας για παιδιά και εφήβους διευκολύνει την τήρηση του προγράμματος των εμβολιασμών, όπως και ο σχετικός έλεγχος με την εγγραφή των παιδιών σε νηπιαγωγεία και σχολεία. Βέβαια, κανένα παιδί δεν αποκλείεται από την εκπαίδευση, εάν δεν έχει συμπληρώσει τους εμβολιασμούς από αμέλεια ή οι γονείς του έχουν αντίθετες με τους εμβολιασμούς πεποιθήσεις.
Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην αμφισβήτηση της πιο επιτυχημένης και οικονομικά επωφελούς παρέμβασης στη ∆ημόσια Υγεία είναι πολλοί. Τα τελευταία χρόνια διαμορφώνεται διεθνώς κλίμα αμφισβήτησης των εμβολίων που εκτείνεται από τη διστακτικότητα γενικά για τους εμβολιασμούς, την επιλογή ορισμένων εμβολίων που αποφεύγονται, την τροποποίηση της ηλικίας που επιθυμούν οι γονείς να γίνονται τα εμβόλια, μέχρι και την πλήρη άρνησή τους. Το μέγεθος του προβλήματος ακόμα στη χώρα μας είναι μικρό, αλλά δεν επιτρέπει εφησυχασμό. Το φαινόμενο είναι παλαιό και δημιουργήθηκε μαζί με το πρώτο εμβόλιο που εκρίζωσε την θανατηφόρο ευλογιά από τον πλανήτη. Η άγνοια πάντα δικαιολογεί ανυπόστατους φόβους, όμως από την εποχή του δαμαλισμού μέχρι σήμερα υπάρχουν σημαντικές διαφορές.
Βασική διαφορά είναι ότι με τα εμβόλια έχουν εκριζωθεί λοιμώδη νοσήματα όπως ευλογιά και πολιομυελίτιδα ή έχουν σχεδόν εξαλειφθεί άλλα όπως η διφθερίτιδα, η ιλαρά, ο τέτανος, αίτια πρόκλησης παγκοσμίως εκατομμυρίων θανάτων και αναπηριών. Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στον καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης που διαδραματίζουν τα μέσα ευρείας ενημέρωσης και ιδιαίτερα το διαδίκτυο, από το οποίο η πληροφορία δίνεται χωρίς τον ηθμό της επιστημονικής τεκμηρίωσης. Οι εξελίξεις στη βιοτεχνολογία είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων εμβολίων που εμπλούτισαν το εφαρμοζόμενο πρόγραμμα (εμβόλιο π.χ. για τον αιμόφιλο της ινφλουέντζας τύπου b, τον μηνιγγιτιδόκοκκο, τον πνευμονιόκοκκο, την ηπατίτιδα Β, την ανεμευλογιά). Ο μεγάλος αριθμός των εμβολίων δημιουργεί στους γονείς την ανησυχία πιθανής επιβάρυνσης του ανοσοποιητικού συστήματος του παιδιού τους, γεγονός που δεν ισχύει, αφού τα ανοσοκύτταρα έχουν τη δυνατότητα ανταπόκρισης σε τεράστιο αριθμό αντιγόνων (εμβολίων).
Ο κυριότερος όμως μύθος σχετικά με τα εμβόλια που προβληματίζει ή και παρασύρει πολλούς, είναι η σύνδεσή τους με χρόνια νοσήματα. Ο αυτισμός και το εμβόλιο MMR (ιλαράς, παρωτίτιδας, ερυθράς), παρά τις επιστημονικές μελέτες που αποδεικνύουν την έλλειψη συσχέτισης, παραμένει το συχνότερο αίτιο άρνησης εμβολιασμού. Το αντιεμβολιαστικό κίνημα απειλεί το «τείχος ανοσίας» δηλαδή την προστασία των ατόμων που δεν μπορούν για ιατρικούς λόγους τα ίδια να εμβολιασθούν και προφυλάσσονται από τα εμβολιασμένα άτομα του περιβάλλοντος. Η μείωση του ποσοστού εμβολιαστικής κάλυψης σε μια χώρα εγκυμονεί κίνδυνο εκδήλωσης επιδημίας. Τους τελευταίους μήνες, μετά από 3 χρόνια σχεδόν που δεν υπήρξαν κρούσματα ιλαράς στη χώρα μας, βρίσκεται σε εξέλιξη επιδημική έξαρση με περισσότερα από 525 κρούσματα μέχρι το τέλος Νοεμβρίου.
Υπενθυμίζεται ότι το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης για την ιλαρά πρέπει να υπερβαίνει το 95%. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), το ≈75% των περιπτώσεων ιλαράς αφορά σε παιδιά Roma, που αποτελούν ομάδα με εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό εμβολιασμού. Από τα δηλωθέντα περιστατικά, ένα αφορά ανεμβολίαστο άτομο λόγω αρνητικής θέσης για τους εμβολιασμούς. Η επιδημική έξαρση της ιλαράς είχε και τη θετική της πλευρά. Θύμισε στον κόσμο ότι τα λοιμώδη υπάρχουν και με την παγκοσμιοποίηση μπορούν να διασχίσουν τα γεωγραφικά σύνορα και να προσβάλλουν μη ανοσοποιημένους ευπαθείς πληθυσμούς.
Στη γειτονική μας Ιταλία και Ρουμανία, ο αριθμός των κρουσμάτων ιλαράς αριθμεί ήδη χιλιάδες ασθενείς και περιπτώσεις θανάτων. Στους δηλωθέντες ασθενείς με ιλαρά περιλαμβάνονται και ενήλικα άτομα, που δεν είχαν ανοσοποιηθεί με νόσηση ή εμβολιασμό, γεγονός που έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη ανοσοποίησης γενικά των ενηλίκων, ένα θέμα που δεν έχει συγκεντρώσει την προσοχή που θα έπρεπε. Οι συστάσεις για τους εμβολιασμούς των ενηλίκων περιλαμβάνονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών (Πίνακας 2). Πόσοι όμως γιατροί, ο οικογενειακός γιατρός θα μπορούσε να έχει καταλυτικό ρόλο, συστήνουν τα εμβόλια γρίπης, πνευμονιόκοκκου, έρπητα ζωστήρα και σε ευπαθείς ομάδες το εμβόλιο των ανθρωπίνων θηλωμάτων ή του μηνιγγιτιδόκοκκου; Μελέτες σε ποσοστά δεν υπάρχουν, αλλά είναι βέβαιο ότι η ευαισθητοποίηση για το θέμα μόλις έχει αρχίσει και είναι σημαντικό γιατί ο εμβολιασμός σε όλο το φάσμα των ηλικιών θα μειώσει αποτελεσματικά τον κίνδυνο μετάδοσης των νοσημάτων στην κοινότητα. «Τα εμβόλια σώζουν ζωές» και προστατεύουν παιδιά και ενήλικες.
Η προσπάθεια όλων θα πρέπει να επικεντρωθεί στη συνεχή, τεκμηριωμένη και με απλό τρόπο διατυπωμένη ενημέρωση σχετικά με την ασφάλεια και προστασία που προσφέρουν τα εμβόλια σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. 
Τεύχος 50 σελίδα 16 Πατήστε εδώ
