Παιδίατρου, ∆ιευθύντριας ΕΣΥ,
Υπεύθυνης ∆ιαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»
Ελπίζω ότι τα νέα συστήματα του κλειστού κυκλώματος θα μπορέσουν να κυκλοφορήσουν τα επόμενα χρόνια στη χώρα μας και θα καλυφθούν οικονομικά από τα ταμεία. Είναι δικαίωμα όλων των ατόμων με διαβήτη η πρόσβαση στην σύγχρονη τεχνολογία. Θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί κάθε δυνατό μέσο στη δύσκολη καθημερινή μάχη της αντιμετώπισης του διαβήτη.
Ποια ήταν η επαγγελματική πορεία που ακολουθήσατε μετά τις σπουδές σας, και τι ήταν αυτό που σας ώθησε τότε να ακολουθήσετε τον τομέα του διαβήτη;
Μετά τη λήψη της ειδικότητας της Παιδιατρικής, και με υποτροφία του ΝΑΤΟ αρχικά, ασχολήθηκα με βασική έρευνα για 2,5 περίπου χρόνια στον τομέα της μεταμόσχευσης των νησιδίων παγκρέατος ως Postdoctoral Research Fellow in Diabetes ,στο Department of Pathology, Washington University, School of Medicine, St Louis Missouri, ΗΠΑ, υπό την επίβλεψη του καθηγητή P.E. Lacy, ο οποίος ήταν μια εξέχουσα προσωπικότητα στον τομέα της μεταμόσχευσης των νησιδίων.
Ο Paul Lacy ήταν μεγάλος και μέντορας και δάσκαλος για εμένα. Επίσης στο ίδιο περίπου διάστημα είχα την ευκαιρία να εργασθώ ως Fellow in Endocrinology στο St Louis Children’s Hospital, Department of Endocrinology and Metabolism, υπό την επίβλεψη του καθηγητή C. Sandiago. Ο C Sandiago, επικεφαλής του Ενδοκρινολογικού Τμήματος του Παιδιατρικού Νοσοκομείου, ήταν ένας χαρισματικός κλινικός ιατρός, με ιδιαίτερη διαίσθηση, εμπειρία και ερευνητικό πνεύμα. Η κλινική συμμετείχε τότε στη μελέτη DCCT, κομβική μελέτη, η οποία μέχρι σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς στις περισσότερες ομιλίες και επιστημονικά άρθρα.
Κάθε ημέρα που διέσχιζα το κατώφλι της εισόδου αντίκριζα τα πορτραίτα όλων των διακεκριμένων επιστημόνων οι οποίοι είχαν τιμηθεί με βραβείο Νόμπελ προερχόμενοι από το Washington University το οποίο θεωρείται το 5ο καλύτερο πανεπιστήμιο των ΗΠΑ. Οι δυσκολίες ρύθμισης του διαβήτη ήταν για εμένα μια πρόκληση που με ώθησε να ασχοληθώ ιδιαίτερα με το θέμα του διαβήτη. Θα πρέπει, ωστόσο, να αναγνωρίσω την παρότρυνση της κας Αικατερίνης ∆άκου, σημαντικής και διακεκριμένης δασκάλας επί σειρά ετών για μεγάλο αριθμό παιδοενδοκρινολόγων, για την ενασχόληση με τη μεταμόσχευση των νησιδίων. Μετά την επιστροφή από τις ΗΠΑ διορίσθηκα στην Α’ Παιδιατρική Κλινική και το ∆ιαβητολογικό Κέντρο του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α.
Κυριακού» υπό την ∆ιεύθυνση του κου Χρήστου Μπαρτσόκα, ενός διακεκριμένου επιστήμονα, ο οποίος είχε αφιερώσει τη ζωή του στην υπηρεσία του σακχαρώδη διαβήτη, και πρωτοπόρου στον τομέα αυτό στη χώρα μας.
Το διαβητολογικό κέντρο του Νοσοκομείου Παίδων «Π. &. Α. Κυριακού», του οποίου είστε διευθύντρια, είναι το πρώτο κέντρο που δημιουργήθηκε στη χώρα μας. Παραμένει στην «πρώτη γραμμή» αντιμετώπισης των παιδιών με διαβήτη; Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζετε καθημερινά ως γιατρός;
Το ∆ιαβητολογικό Κέντρο της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Π. &. Α Κυριακού» είναι πολύ μεγάλο κέντρο το οποίο δέχεται 2.000 επισκέψεις ετησίως. Στελεχώνεται από 3 ιατρούς, 3 νοσηλεύτριες, διαιτολόγο και έχει διασύνδεση με το ψυχιατρικό τμήμα και το τμήμα κοινωνικής ιατρικής. ∆υστυχώς, παρ’ όλες τις προσπάθειες δεν υπάρχει καμία γραμματειακή υποστήριξη.
Παρέχει υπηρεσίες 24 ώρες το 24ωρο, και αυτό οφείλεται αποκλειστικά και μόνον στην αυταπάρνηση των ιατρών. Aποτελεί κέντρο αναφοράς για πολλά άτομα με διαβήτη από όλη τη χώρα. Έχει αναγνωρισθεί ως Eυρωπαϊκό Κέντρο Αναφοράς ∆ιαβήτη «Εuropean Center of Reference» από 3 οργανισμούς ISPAD, JDRF, SWEET από το 2011. Η μέση γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη του κέντρου μας είναι 7,44% η οποία είναι εξαιρετικά καλή, σε σύγκριση με άλλες χώρες. Υπάρχει μεγάλη εμπειρία η οποία πρέπει να μεταλαμπαδευθεί στους νέους ιατρούς για τη συνέχιση της παροχής υπηρεσιών υγείας στα άτομα με διαβήτη.
Κυρία Βαζαίου, επί σειρά ετών έχετε ασχοληθεί ιδιαίτερα με τις αντλίες ινσουλίνης. Μιλήστε μας για τις νεότερης γενιάς αντλίες και πως αυτές έχουν λύσει τα χέρια σε παιδιά και γονείς;
Σήμερα κυκλοφορούν στη χώρα μας αντλίες οι οποίες διαθέτουν το χαρακτηριστικό της αναστολής χορήγησης ινσουλίνης προ του χαμηλού σακχάρου, όπως η αντλία 640G η οποία συνεργάζεται με αισθητήρα συνεχούς καταγραφής σακχάρου αίματος. H χρήση του συστήματος αυτού μειώνει σημαντικά το κίνδυνο υπογλυκαιμίας τόσο σε ενήλικες, όσο και σε παιδιά και εφήβους. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η αντλία 640G είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε ευάλωτους πληθυσμούς, όπως τα μικρά παιδιά, οι έγκυες, άτομα τα οποία έχουν δυσκολία στην έγκαιρη αντίληψη της υπογλυκαιμίας, ή έχουν ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία, γιατί τους προστατεύει σε μεγάλο βαθμό από την τελευταία.
Ας αναφερθούμε στο κεφάλαιο τεχνητό πάγκρεας. Πόσο κοντά πιστεύετε ότι είμαστε στην πραγματοποίησή του;
Το τεχνητό πάγκρεας είναι πολύ κοντά στην πραγματοποίησή του.
Η πρόοδος της επιστήμης είναι εντυπωσιακή, και τα επόμενα χρόνια περιμένουμε τη σταδιακή εφαρμογή του κλειστού κυκλώματος. Το ολοκληρωμένο κλειστό κύκλωμα είναι ένα σύστημα το οποίο διαθέτει τη δυνατότητα προσδιορισμού των επιπέδων γλυκόζης αίματος, στέλνει την πληροφορία αυτή σε ένα PC (κομπιούτερ), στο οποίο υπολογίζεται η δόση της ινσουλίνης με τον αλγόριθμο (ένα σύνθετο μαθηματικό μοντέλο το οποίο βοηθά στην επεξεργασία των στοιχείων και τον υπολογισμό της δόσης της ινσουλίνης), η πληροφορία της δόσης αποστέλλεται στην αντλία συνεχούς έγχυσης ινσουλίνης και η αντλία χορηγεί τη δόση χωρίς την παραμικρή μεσολάβηση του ατόμου με διαβήτη. Το άτομο με διαβήτη ελέγχει την πρόοδο της χορήγησης ινσουλίνης μέσω ενός μόνιτορ (οθόνης).
Ποια είναι τα αποτελέσματα που έχουμε από τις μελέτες που πραγματοποιήθηκαν με κλειστό κύκλωμα. Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ερευνητές μέχρι στιγμής;
∆οκιμάζονται συστήματα κλειστού κυκλώματος τα οποία λειτουργούν μόνο με ινσουλίνη (μονοορμονικά), ή με ινσουλίνη σε συνδυασμό με γλυκαγόνη (ορμόνη η οποία ανταγωνίζεται την ινσουλίνη και αυξάνει το σάκχαρο).
Τα τελευταία ονομάζονται δυο-ορμονικά συστήματα. Η γλυκαγόνη χορηγείται σε πολύ μικρές δόσεις όταν το σάκχαρο τείνει να πέσει σε χαμηλότερα επίπεδα. Κατά τον τρόπο αυτό γίνεται απομίμηση της δράσης του φυσιολογικού παγκρέατος. Η δοκιμαστική χρήση των συστημάτων αυτών σε ελεύθερο περιβάλλον σπιτιού έχει δείξει ότι το κλειστό κύκλωμα είναι ασφαλές, μειώνει σημαντικά το χρόνο σε υπογλυκαιμία και αυξάνει το χρόνο σε ευγλυκαιμία. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ερευνητές είναι η αύξηση του μεταγευματικού σακχάρου.
Το πρόβλημα αυτό πιστεύεται ότι θα αντιμετωπισθεί καλύτερα με τις νέες υπερταχείας δράσης ινσουλίνες οι οποίες πρόκειται να κυκλοφορήσουν στο μέλλον (ήδη η ινσουλίνη Fiasp είναι προ των πυλών και έτοιμη να κυκλοφορήσει στη χώρα μας το 2018). Επίσης, σε μια προσπάθεια να μειωθεί η μεταγευματική υπεργλυκαιμία, δοκιμάζονται με ενθαρρυντικά αποτελέσματα φάρμακα τα οποία χορηγούνται στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Πολλά είναι τα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν πριν από την κυκλοφορία του ολοκληρωμένου κλειστού κυκλώματος στο εμπόριο, όπως η αντίδραση του συστήματος στην άσκηση, ή σε καταστάσεις στρες, ή ασθένειας. Επίσης, το διάλυμα γλυκαγόνης το οποίο χρησιμοποιείται στο δυο-ορμονικό τεχνητό πάγκρεας έχει μικρό χρόνο ζωής και πρέπει να αλλάζεται ανά ημέρα. Νεότερα διαλύματα γλυκαγόνης περισσότερο σταθερά σε θερμοκρασία περιβάλλοντος πρόκειται να κυκλοφορήσουν.
Η χρήση αυτών των διαλυμάτων θα διευκολύνει την κυκλοφορία του δυο-ορμονικού παγκρέατος. Τα συστήματα του κλειστού κυκλώματος πρέπει να ενταχθούν επίσης στις διαδικασίες πιστοποίησης ακρίβειας (ΙSO) και να πληρούν τις προϋποθέσεις ασφάλειας επικοινωνίας.
Υπάρχουν, μέχρι στιγμής, κλειστά κυκλώματα τα οποία έχουν πάρει έγκριση κυκλοφορίας;
Στις ΗΠΑ έχει κυκλοφορήσει η αντλία 670G της εταιρείας Μedtronic η οποία έχει έγκριση για άτομα >14 ετών. Το σύστημα αυτό, πέρα από τη δυνατότητα πρόβλεψης του χαμηλού και αναστολής της χορήγησης ινσουλίνης, χορηγεί μικρή ποσότητα ινσουλίνης όταν τα επίπεδα σακχάρου είναι υψηλά. Ωστόσο, το άτομο με διαβήτη πρέπει να ενημερώνει την αντλία όταν πρόκειται να καταναλώσει κάποιο γεύμα ή κάνει άσκηση.
Τα αποτελέσματα από τη χρήση του συστήματος αυτού στην πράξη και σε περισσότερους από 3.030 χρήστες έδειξαν ότι στο 74% του χρόνου τα άτομα αυτά είναι σε ευγλυκαιμία, δηλαδή σε επίπεδα σακχάρου μεταξύ 70 – 180 mg/dl. Ελάχιστο ποσοστό (0,4%) είναι σε επίπεδα σακχάρου <50 mg/ dl και 1,4% σε υπεργλυκαιμία >300 mg/dl. Τα ενθαρρυντικά αυτά αποτελέσματα έχουν αυξήσει τη ζήτηση του προϊόντος. Το σύστημα αυτό έχει επίσης δοκιμασθεί σε παιδιά και εφήβους ηλικίας 7 – 13 ετών. Η μελέτη ολοκληρώθηκε και αναμένονται τα αποτελέσματα, ενώ ετοιμάζονται μελέτες εκτίμησης της αποτελεσματικότητας του σε ηλικίες 2 – 6 ετών.
Ελπίζω ότι τα νέα συστήματα του κλειστού κυκλώματος θα μπορέσουν να κυκλοφορήσουν τα επόμενα χρόνια στη χώρα μας και θα καλυφθούν οικονομικά από τα ταμεία. Είναι δικαίωμα όλων των ατόμων με διαβήτη η πρόσβαση στην σύγχρονη τεχνολογία. Θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί κάθε δυνατό μέσο στη δύσκολη καθημερινή μάχη της αντιμετώπισης του διαβήτη.
Πως αξιολογείτε τους μετρητές σακχάρου νεότερης γενιάς. Πιστεύετε ότι έχουν αλλάξει την καθημερινότητα στα παιδιά με διαβήτη;
Οι μετρητές σακχάρου νεότερης γενιάς είναι περισσότερο εύχρηστοι και έξυπνοι.
Ορισμένοι από αυτούς διαθέτουν προγράμματα τα οποία επιτρέπουν υπολογισμό της δόσης ινσουλίνης, προσθήκη πληροφοριών, όπως η φυσική δραστηριότητα και κατά πόσον το σάκχαρο είναι προ ή μεταγευματικό. Τα δεδομένα τα οποία αποθηκεύονται στη συσκευή μπορούν να μεταφορτωθούν σε ειδικά προγράμματα τα οποία τα βλέπει ο χρήστη μόνος του ή μαζί με τον ιατρό του. Επίσης, υπάρχουν μετρητές οι οποίοι συνεργάζονται με το κινητό τηλέφωνο, στην οθόνη του οποίου είναι δυνατή η απεικόνιση της γραφικής παράστασης των τιμών σακχάρου. Επιπρόσθετα, υπάρχουν προγράμματα τα οποία παρέχουν πληροφορίες για την περι εκτικότητα των διαφόρων τροφίμων σε υδατάνθρακες, λίπος και θερμίδες, τα οποία μπορεί να συμβουλευθεί ο χρήστης για τον ορθότερο υπολογισμό της δόσης της ινσουλίνης. Θα πρέπει να επισημανθεί, ωστόσο, ότι μόνον οι μετρητές εκείνοι οι οποίοι πληρούν τις προδιαγραφές του ISO (πιστοποίησης ποιότητας) θα πρέπει να χρησιμοποιούνται από τα άτομα με διαβήτη.
Οι μετρητές αυτοί θα πρέπει να είναι και οι μόνοι που αξίζει να αποζημιώνονται από τα ταμεία. Σημαντική βοήθεια προσφέρει σε μεγάλο αριθμό ατόμων με διαβήτη το σύστημα συνεχούς καταγραφής γλυκόζης αίματος Free Style Libre μειώνοντας σε σημαντικό ποσοστό τις μετρήσεις τριχοειδικού αίματος. Στα συστήματα συνεχούς καταγραφής έχει μεγάλη σημασία η παρακολούθηση της τάσης του σακχάρου και όχι τόσο οι απόλυτες τιμές αυτού, οι οποίες άλλωστε πρέπει να ελέγχονται με μέτρηση τριχοειδικού αίματος σε περίπτωση παρέμβασης, όπως σε υπογλυκαιμία ή υπεργλυκαιμία.
Στις 21-22 Οκτωβρίου ήσασταν ομιλήτρια και υπεύθυνη συντονίστρια στο πρόσφατο συνέδριο της ΕΛΟ∆Ι. Από την εμπειρία σας γενικότερα, πόσο σημαντική πιστεύετε ότι είναι η συνεχής ενημέρωση των ατόμων με διαβήτη, για την βελτίωση της ποιότητας ζωής τους;
Θεωρώ επιβεβλημένη τη συνεχή εκπαίδευση για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη όλων των ηλικιών.
Τα τελευταία χρόνια η διάγνωση του διαβήτη έχει μετατοπισθεί σε μικρότερες ηλικίες με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν την πάθηση παιδιά πολύ μικρής ηλικίας. Η εκπαίδευση παρέχεται αρχικά στην οικογένεια, ωστόσο τα παιδιά μεγαλώνουν και δεν είναι αυτονόητο ότι η γνώση θα περάσει αποτελεσματικά και στα ίδια. Επίσης, είναι γνωστό ότι με την πάροδο του χρόνου εδραιώνονται κάποιες συνήθειες στην καθημερινή αντιμετώπιση του διαβήτη. Ωστόσο, νέα δεδομένα παρουσιάζονται στον ορίζοντα και η γνώση πρέπει να ανανεώνεται και να εκσυγχρονίζεται. Σήμερα, διαθέτουμε καινούργια τεχνολογία η οποία μπορεί να εμπλουτίσει την εμπειρία μας και να διδαχθούμε πολλά για τον τρόπο με τον οποίο αντιδρά ο οργανισμός μας κάτω από διάφορες συνθήκες.
Εάν καταπολεμήσουμε την κόπωση από τη χρόνια ενασχόληση με την πάθηση, χρησιμοποιήσουμε κάθε δυνατό μέσο το οποίο μας προσφέρεται από τη σύγχρονη τεχνολογία στον καθημερινό μας αγώνα, τη συνεχή εκπαίδευση και υποστήριξη, τόσο από την οικογένεια, όσο και από τη θεραπευτική μας ομάδα θα μπορέσουμε τελικά να είμαστε νικητές στην δύσκολη προσωπική μας μάχη.
Τεύχος 50 σελίδα 9 Πατήστε εδώ
