Συντονιστής διευθυντής παθολογίας, υπεύθυνος Διαβητολογικού Ιατρείου, Βενιζέλειο Πανάνειο Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου Κρήτης
« Είναι γνωστό ότι το κόστος για τη θεραπεία των επιπλοκών είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από το κόστος για τις θεραπευτικές παρεμβάσεις. Δυστυχώς όμως, όλο αυτό το κόστος δεν υπολογίζεται και δεν λαμβάνεται υπόψη και στη συνέχεια λήψης των αναγκαίων μέτρων, όπως γίνεται στις περισσότερες χώρες του κόσμου, γιατί στην Ελλάδα το μόνο κόστος που μετράται, μέχρι σήμερα, είναι το πολιτικό.
»
→ ‘Έχοντας μια πολυετή εμπειρία στο χώρο του διαβήτη και όντας σε ένα από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της Ελλάδος, στο διαβητολογικό ιατρείο του Βενιζέλειου – Πανάνειου Γ.Ν. Ηρακλείου Κρήτης, έχετε αντιμετωπίσει πολυάριθμα περιστατικά, τα οποία σας έχουν οδηγήσει σε πολύ χρήσιμα συμπεράσματα. Τα συμπεράσματα αυτά αποφασίσατε να τα αποτυπώσετε στο βιβλίο σας «’Όσα πρέπει να γνωρίζουν τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη». Τι σας οδήγησε στο να εκδώσετε αυτό το βιβλίο; Θεωρείτε ότι συνετέλεσε στην εκπαίδευση των διαβητικών ατόμων;
Θέλω να ευχαριστήσω την διεύθυνση του περιοδικού σας, και ιδιαίτερα τον αγαπητό φίλο από τα παλιά, κύριο Δημήτρη Χιώτη, με τον οποίο μας συνδέει μια ιδιαίτερη φιλία, για την τιμή που μου κάνετε να με φιλοξενήσετε στις στήλες του περιοδικού.
Θα αρχίσω με τον επίλογο του εγχειριδίου που είναι μια ρήση από τον Ερωτόκριτο του Βιτσένζου Κορνάρου που έχει απόλυτη εφαρμογή στον σακχαρώδη διαβήτη:
« Ώσπού’ναι σύνωρη η πληγή, μπορείς να τη γιατρέψεις Και βρίσκεις και το γιατρικό, αν το καλο- γυρέψης…»
Ερωτοκρίτος Γ 275
Πάγια αρχή μας ήταν, είναι και θα είναι, να ανακαλύπτουμε έγκαιρα τον σακχαρώδη διαβήτη και να φροντίζουμε γρήγορα για τη σωστή ρύθμισή του. Με αυτή την αρχή, το 2003 τυπώθηκε η πρώτη έκδοση του βιβλίου με τίτλο: «Όσα πρέπει να γνωρίζουν τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη» με τη βοήθεια των συνεργατών μου και την ευγενική χορηγία της ABBOTΤ, την οποία ευχαριστούμε. Η σημερινή έκδοση του βιβλίου θεωρούμε ότι περιέχει πολλές από εκείνες τις γνώσεις που πρέπει να έχει ένα άτομο με σακχαρώδη διαβήτη, προκειμένου να μπορεί να κάνει τη διάγνωση, τη ρύθμιση και την αντιμετώπιση των καταστάσεων που μπορεί να αντιμετωπίσει. Ακόμη, υπάρχουν πληροφορίες για τις επιπλοκές, την πρόληψη και την αντιμετώπιση του διαβήτη. Επίσης, υπάρχουν χρήσιμες πληροφορίες για τη σωστή δι ατροφή, ενώ, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για τον σακχαρώδη διαβήτη της εγκυμοσύνης.
Το βιβλίο αυτό νομίζω πως καλύπτει ένα ευρύ φάσμα όλων των παραμέτρων που αναφέρονται στον σακχαρώδη διαβήτη. Αυτό που μας οδήγησε στο να αποφασίσουμε να εκδώσουμε αυτό το εγχειρίδιο, είναι η πεποίθησή μας πως τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να έχουν εκείνες τις γνώσεις για να μπορούν να ρυθμίσουν το σάκχαρο τους, στα επίπεδα που πρέπει και να μπορούν να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες της καθημερινότητας. Πεποίθησή μου είναι, ότι όλα τα άτομα με διαβήτη θα πρέπει να έχουν όλες τις απαιτούμενες γνώσεις και από κει και πέρα ας αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν.
Ποια είναι τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζετε στο διαβητολογικό ιατρείο του νοσοκομείου Ηρακλείου, λαμβάνοντας υπόψη μας τις συνθήκες που επικρατούν σε οικονομικό και στελεχιακό επίπεδο;
Θα ξεκινήσω από το δεύτερο. Το ιατρείο μας είναι στελεχωμένο με όλο εκείνο το απαραίτητο προσωπικό που μπορεί να αντιμετωπίσει τα περισσότερα και σπουδαιότερα προβλήματα που παρουσιάζονται σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη.
Η στελέχωσή του σε επίπεδο προσωπικού θα έλεγα πως είναι σε πάρα πολύ καλό επίπεδο. Δυστυχώς, η γενική οικονομική στενότητα και ειδικά στο χώρο της υγείας, δεν επιτρέπουν περισσότερες δραστηριότητες. Ίσως όμως και η στενότητα του χώρου να είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για μας.
→ Παρόλα τα άρθρα που δημοσιεύονται στον τύπο και τις εκπομπές υγείας που προβάλλονται στην τηλεόραση, παρατηρούμε με ιδιαίτερη ανησυχία ότι υπάρχει μεγάλη αύξηση των παχύσαρκων παιδιών στην Ελλάδα και κατ’ επέκταση αύξηση του παιδικού διαβήτη. Λαμβάνοντας υπόψη μας ότι η κρητική διατροφή θεωρείται πρότυπο διατροφής παγκοσμίως, τι θεωρείτε ότι οδήγησε τα νέα άτομα να υιοθετήσουν την δυτική διατροφή; Ποιες πρέπει να είναι, κατά την άποψη σας, οι ενέργειες και οι δράσεις που θα πρέπει να γίνονται σε πολιτειακό, επιστημονικό και ατομικό επίπεδο, προκειμένου να γίνει «φύση» στη λογική των παιδιών η σωστή διατροφή, η οποία θωρακίζει την υγεία τους και δημιουργεί μια υγιή μελλοντική κοινωνία πολιτών;
Η κρητική διατροφή, με την ευρεία έννοια του όρου πρέπει να είναι πρότυπο καλής και υγιεινής διατροφής, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παγκόσμια.
Και πρέπει να είναι πρότυπο, όχι μόνο για να έχουμε καλύτερη υγεία, αλλά και για να εφαρμόζουμε αυτό που λέγεται πρόληψη και να έχουμε θεραπεία διαφόρων νοσημάτων που σχετίζονται με την διατροφή μας, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία κ.λ.π. Στην ερώτησή σας, ασφαλώς και αναφέρεστε στην μελέτη των επτά χωρών (Φιλανδία, Σερβία, Ολλανδία, ΗΠΑ, Ιταλία,
Ιαπωνία, Ελλάδα) την 10ετία του 1960, η οποία έδειξε αυτά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα, προβάλλοντας την Κρήτη ως το μέρος με τα μικρότερα ποσοστά θνησιμότητας, απόρροια της μεσογειακής διατροφής. Σήμερα, όπως πολύ καλά γνωρίζετε, η μεσογειακή διατροφή, με την έννοια που χρησιμοποιήθηκε ο όρος στην μελέτη, δεν υπάρχει. Δυστυχώς, ο δυτικός τρόπος ζωής και διατροφής έχει επηρεάσει σημαντικά και την Κρήτη! Ενδεικτικά αναφέρω πως μελέτες του Πανεπιστημίου Κρήτης, από τον καθηγητή κύριο Αντώνη Καφάτο, δείχνουν ο κρητικός πληθυσμός να κατέχει τα πρωτεία σε παχύσαρκα παιδιά στον ευρωπαϊκό χώρο, και όχι μόνο. Είναι γνωστό πως οι αλλαγές του τρόπου ζωής και διατροφής (καθιστική ζωή, πολλές ώρες στην τηλεόραση και τους υπολογιστές, έλλειψη κάθε σωματικής δραστηριότητας) συμβάλλουν σημαντικά σε αυτά τα αποτελέσματα.
Για παράδειγμα, είναι γνωστή η μεγάλη αύξηση του τύπου 2 σακχαρώδη διαβήτη στα παιδιά και μάλιστα, σε αρκετές μελέτες το ποσοστό φτάνει στο 50%. Κύρια αίτια είναι η κακή διατροφή, παχυσαρκία και έλλειψη σωματικής άσκησης. Σήμερα, ευτυχώς γίνονται σημαντικές προσπάθειες επαναφοράς της κρητικής διατροφής από ομάδες διατροφολόγων, αλλά και στελεχών ξενοδοχειακών μονάδων, με καλά αποτελέσματα. Ήδη, σε πολλές ξενοδοχειακές μονάδες έχει καθιερωθεί η κρητική διατροφή στο σύνολο των γευμάτων, 3 – 4 ημέρες την εβδομάδα. Η αποδοχή της ενέργειας αυτής είναι εξαιρετική και από τους ντόπιους και από τους τουρίστες.
Πάντως, η προσπάθεια είναι πολύ αξιόλογη και πιστεύουμε πως θα επιφέρει τα αναμενόμενα καλά αποτελέσματα. Όσον αφορά στο ρόλο των μέσων μαζικής επικοινωνίας, νομίζω πως θα μπορούσε να είναι πολύ καθοριστικός στην ενημέρωση των πολιτών για θέματα υγείας γενικότερα. Υπάρχουν αρκετές καλές εκπομπές για την υγεία στην τηλεόραση, αλλά και εκτενέστερες αναφορές στα έντυπα μέσα θεωρώ ότι θα μπορούσαν να παίξουν σημαντικότερο ρόλο.
→ Την τελευταία πενταετία η επιστήμη έχει να επιδείξει σημαντικά επιτεύγματα προόδου για τη θεραπεία του διαβήτη. Κλινικές και εργαστηριακές μελέτες προδιαγράφουν ότι πολύ σύντομα η ιατρική κοινότητα θα έχει στα «χέρια» της νέα εργαλεία κυρίως για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2.
Επιστήμονες αναφέρονται στη δημιουργία εμβολίου, το οποίο θα θεραπεύει το διαβήτη, χειρουργικές μεθόδους, όπως η μεταβολική χειρουργική, οι οποίες θα βελτιώνουν το μεταβολισμό του σακχάρου στα άτομα με διαβήτη, καθώς επίσης και κλινικές μελέτες, οι οποίες ενοχοποιούν κάποιες τροφές, καθιστώντας τες υπεύθυνες για την ανάπτυξη του διαβήτη και άλλων χρόνιων παθήσεων. Το ερώτημα που γεννάται κύριε Κεφαλογιάννη, είναι εάν θεωρείτε ότι όλες αυτές οι μελέτες θα μπορέσουν να φέρουν γρηγορότερα στον κόσμο τη θεραπεία του διαβήτη.
Είναι γνωστό πως οι υπάρχουσες θεραπευτικές εξελίξεις στηρίζονται σε μελέτες. Όλοι οι θεραπευτικοί αλγόριθμοι είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιων μελετών. Ας μη ξεχνούμε όμως ποτέ, πως κάθε άτομο με σακχαρώδη διαβήτη είναι μια ιδιαιτερότητα και χρειάζεται εξατομίκευση της θεραπευτικής αγωγής. Ίσως μια θεραπευτική αγωγή που χορηγείται σε ένα άτομο με άριστα αποτελέσματα να μην έχει την ίδια θεραπευτική ανταπόκριση σε άλλα άτομα.
Και αυτό πρέπει να τονίζεται όταν χορηγείται μια αγωγή, γιατί πολλές φορές οι ασθενείς μάς ρωτούν «γιατρέ αυτό το φάρμακο παίρνει ο γείτονας και πάει καλά στο σάκχαρο». Έχουν δίκιο, αλλά η κάθε θεραπευτική αγωγή απευθύνεται σε συγκεκριμένο άρρωστο και δεν πρέπει να γενικεύεται. Συμπερασματικά, θα μπορούσα να πω πως οι θεραπευτικές εξελίξεις προχωρούνε με γρήγορους ρυθμούς και ίσως σύντομα να έχουμε καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα. Μέχρι τότε, πρέπει με τα υπάρχοντα μέτρα να αντιμετωπίζουμε τον σακχαρώδη διαβήτη πολυπαραγοντικά, να έχουμε το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα ώστε να ελαττώσουμε τον κίνδυνο των επιπλοκών που είναι και ο τελικός θεραπευτικός μας στόχος. Όσον αφορά στη βαριατρική χειρουργική που χρησιμοποιείται σήμερα για την θεραπεία της νοσηρής παχυσαρκίας και των συνυπαρχουσών νοσηρών καταστάσεων, όπως είναι και ο σακχαρώδης διαβήτης, τα αποτελέσματα είναι άριστα.
Ωστόσο, θα πρέπει να γίνεται σωστή παρακολούθηση μετά την επέμβαση. Είναι γνωστό πως οι παρενέργειες από την επέμβαση είναι ίδιες με μιας χολοκυστεκτομής. Ο τελικός στόχος των βαριατρικών χειρουργικών επεμβάσεων δεν είναι η βελτίωση των παραγόντων κινδύνου, αλλά η βελτίωση της πρόγνωσης και της ποιότητας ζωής των νοσηρά παχύσαρκων ασθενών. Αυτό δε σημαίνει με κανένα τρόπο ότι είναι ρουτίνα και συνηθισμένος τρόπος θεραπείας! Έχει περιορισμένες και αυστηρές ενδείξεις που πρέπει να τηρούνται από όλους.
→ Λαμβάνοντας υπόψη τις ραγδαίες εξελίξεις που συντελούνται στο χώρο της υγείας εξαιτίας των σημαντικών μειώσεων στις παροχές και στα κονδύλια που δίνονται για την περίθαλψη των πολιτών αυτής της χώρας, διαμορφώνεται ένα νέο τοπίο στο χώρο της υγείας.
Το υπουργείο Υγείας κάνει συνεχώς περικοπές σε φάρμακα και παροχές, δημιουργώντας ανασφάλεια στους ασφαλισμένους, κυρίως στα άτομα με διαβήτη, ότι ενδεχομένως στο άμεσο μέλλον να καλούνται να πληρώσουν πολύ περισσότερα χρήματα προκειμένου να μπορέσουν να αγοράσουν τα απαραίτητα για την υγεία τους. Πώς κρίνετε την υπάρχουσα κατάσταση και πώς πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί το τοπίο στο χώρο της υγείας για τα διαβητικά άτομα;
Είναι γνωστό πως στην Ελλάδα τα κονδύλια για την υγεία είναι από τα υψηλότερα παγκοσμίως, χωρίς την αντίστοιχη αύξηση των σωστών παροχών υγείας, δηλαδή πιο απλά, ο Έλληνας ασθενής δεν απολαμβάνει καλύτερο επίπεδο περίθαλψης ανάλογο των χρημάτων που ξοδεύονται. Τα γιατί είναι σε όλους γνωστό αλλά δεν είναι αντικείμενο της ερώτησης σας. Η πολιτική στα θέματα υγείας πρέπει κάποτε να γίνει ξεκάθαρη. Δεν μπορεί από την ασυδοσία να πηγαίνουμε στην απόλυτη λιτότητα.
Βεβαίως και θα επηρεαστεί αρνητικά η περίθαλψη των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη. Πολλές φορές ακούμε τις φράσεις «γιατρέ τρώμε ότι έχουμε κι όχι ότι πρέπει», «γιατρέ γράψε μου ένα πιο φτηνό φάρμακο δεν έχω να πληρώσω τη διαφορά», «το φάρμακο για τη χοληστερίνη το παίρνω δυο φορές την εβδομάδα», «το φάρμακο για τη πίεση το παίρνω μόνο όταν έχω πίεση». Καταλαβαίνετε πως όλα αυτά σημαίνουν κακή συμμόρφωση στην θεραπεία, κακή αποτελεσματικότητα στη θεραπευτική αγωγή, με όλα τα επακόλουθα αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία. Είναι γνωστό ότι το κόστος για τη θεραπεία των επιπλοκών είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από το κόστος για τις θεραπευτικές παρεμβάσεις. Δυστυχώς όμως, όλο αυτό το κόστος δεν υπολογίζεται και δεν λαμβάνεται υπόψη και στη συνέχεια λήψης των αναγκαίων μέτρων, όπως γίνεται στις περισσότερες χώρες του κόσμου, γιατί στην Ελλάδα το μόνο κόστος που μετράται, μέχρι σήμερα, είναι το πολιτικό.
→ Μιλήστε μας λίγο για το πώς πιστεύετε ότι διαγράφεται το μέλλον του διαβήτη στην Ελλάδα, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Φοβάστε ότι πολύ σύντομα θα μιλάμε για 350 εκ. άτομα με σακχαρώδη διαβήτη σε όλο τον κόσμο το 2025. Τι θα μπορούσε να ανακόψει την πορεία αυτή;
Είναι γνωστό πως η αύξηση του σακχαρώδη διαβήτη παγκόσμια έχει πάρει επιδημικές διαστάσεις. Στις αναπτυσσόμενες χώρες η αύξηση είναι 175% και στις ανεπτυγμένες75%.
Είναι επίσης γνωστό, ότι σε κάθε διαγνωσμένο άτομο με σακχαρώδη διαβήτη αντιστοιχεί και ένα άτομο με αδιάγνωστο σακχαρώδη διαβήτη, οπότε καταλαβαίνετε ότι το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρό. Πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας, αφενός στην έγκαιρη διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη, και αφετέρου στην όσο το δυνατό καλύτερη ρύθμιση από την ανακάλυψη του, ώστε να έχουμε περισσότερες πιθανότητες για ελάττωση των επιπλοκών που είναι και ο τελικός στόχος. Πιστεύω πως η μεγαλύτερη προσπάθεια θα πρέπει να δοθεί στην πρόληψη! Σωστή διατροφή, μείωση παχυσαρκίας και σωματική άσκηση είναι το τρίγωνο της πρόληψης. Μια τελευταία μελέτη έδειξε πως η μείωση του σωματικού βάρους κατά ένα κιλό ελαττώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη κατά 16%. Θα πρέπει επίσης να γνωρίζουμε πως η ρύθμιση της συνυπάρχουσας αρτηριακής υπέρτασης και υπερλιπιδαιμίας είναι μεγάλης σημασίας για την πρόληψη των επιπλοκών.
Συμπερασματικά, θα μπορούσα να τονίσω πως είναι καιρός όλα τα επαγγέλματα υγείας που εμπλέκονται στη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη να τον θεραπεύουν επιθετικά. Είναι καιρός επίσης τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, να αντιμετωπίσουν τον σακχαρώδη διαβήτη με την πρέπουσα σοβαρότητα, τη συνεχή προσπάθεια, γιατί η ρύθμιση είναι προσπάθεια ζωής. Επιτρέψετε μου να τελειώσω αυτή τη σύντομη συζήτηση, στο έγκυρο περιοδικό σας, με μια ρήση από το αριστούργημα του Ερωτόκριτου του Βιτσέντζου Κορνάρου, που όπως υποστηρίζεται από πολλούς μελετητές, είχε και γνώσεις ιατρικής
Κι όπού δε σώση γλήγορα, σπίθα φωτιάς νά σβήση δύνεται χώρες καί χωριά και δάση νά κεντήση. Γιαύτος τυχαίνει στήν αρχήν εκείνοι οπου χου γνώση να μην αφήσουν το κακό να περισσοξαπλώση. Γιατί τη φύση το κακό πολλά κακή την έχει, μ΄ένα ποδά΄ είναι όντε κινά, καί μέ τά χίλια τρέχει , και πράγματα πού φαίνονται εύκολα στην άρχήν τως, είναι βαρά και δύσκολα πολλά στην τέλειωσίν τως.
Τεύχος 28 Πατήστε εδώ
