Λίγο πριν συμπληρωθεί ένας αιώνας από την ανακάλυψη της ινσουλίνης εξακολουθούν να παράγονται καινούργια σκευάσματα ινσουλίνης, τα οποία στοχεύουν στην καλύτερη θεραπευτική αντιμετώπιση του διαβήτη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η εξωγενής ινσουλίνη, που χορηγείται με υποδόριες ενέσεις, δε μπορεί να υποκαταστήσει με ακρίβεια τις ανάγκες του οργανισμού.
Στα άτομα που δεν έχουν διαβήτη τα β κύτταρα του παγκρέατος εκκρίνουν ινσουλίνη με δυο τρόπους. Σε περιόδους νηστείας και μεταξύ των γευμάτων εκκρίνεται συνεχώς μια μικρή και σχετικά σταθερή ποσότητα, η λεγόμενη βασική έκκριση ινσουλίνης, που στοχεύει στη μεταβολική ισορροπία του οργανισμού. Κατά τα γεύματα, αντίθετα, εκκρίνεται άμεσα και με ακρίβεια μεγαλύτερη ποσότητα ινσουλίνης η οποία αποτρέπει την πρόκληση μεταγευματικής υπεργλυκαιμίας. Τα σύγχρονα θεραπευτικά σχήματα εντατικοποιημένης ινσουλινοθεραπείας στοχεύουν στη μίμηση του φυσιολογικού αυτού μοντέλου έκκρισης της ινσουλίνης. Υπάρχουν όμως διαφορές μεταξύ της ενδογενούς ινσουλίνης που εκκρίνεται απο το πάγκρεας και της εξωγενούς ινσουλίνης που χορηγείται υποδορίως.
H εξωγενής ινσουλίνη δεν απορροφάται με σταθερό ρυθμό από τον υποδόριο χώρο στη συστηματική κυκλοφορία του αίματος, ενώ η ενδογενής ινσουλίνη εγχύεται απευθείας στην πυλαία κυκλοφορία και μεταφέρεται ταχύτατα στη συστηματική κυκλοφορία. Λόγω της διαφορετικής κινητικής της εξωγενούς ινσουλίνης η ιδανική υποκατάσταση της ελλείπουσας ινσουλίνης στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 (Σ∆Τ1) παρουσιάζει δυσκολίες. Μεταξύ των γευμάτων και στη νηστεία είναι υπαρκτός ο κίνδυνος υπογλυκαιμιών, ενώ δεν είναι σπάνια η πρόκληση υπεργλυκαιμιών μετά τα γεύματα. H ανάπτυξη την τελευταία 20ετία των αναλόγων ινσουλίνης προσέφερε νέες δυνατότητες στη θεραπευτική αντιμετώπιση του διαβήτη. Τα ανάλογα ινσουλίνης είναι σκευάσματα που παράγονται με μοριακές μεθόδους και στα οποία μικρές αλλαγές στο μόριο της τροποποιούν τη φαρμακοκινητική, την απορρόφηση και τη δράση της χορηγούμενης ινσουλίνης.
Τα ανάλογα ινσουλίνης 1ης γενιάς χρησιμοποιούνται σήμερα ευρέως και έχουν αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τις παλαιότερες ανθρώπινες ινσουλίνες. ∆ιακρίνονται στα ανάλογα ταχείας δράσεως και στα ανάλογα μακράς δράσεως. Το πρώτο ανάλογο ταχείας δράσεως η ινσουλίνη Lispro (Humalog) κυκλοφόρησε το 1996 και ακολούθησαν το 2000 η ινσουλίνη Aspart (Novorapid) και το 2008 η ινσουλίνη Glulisine (Apidra). Τα ανάλογα αυτά έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με έναρξη της υπογλυκαιμικής τους δράσης μετά 5-15 λεπτά, μέγιστη δράση μετά 30-90 λεπτά και διάρκεια δράσης 4-5 ώρες. Τα ανάλογα μακράς δράσεως έχουν αντικαταστήσει από τη 10ετία του 2000 τις παλαιότερες ινσουλίνες ημιβραδείας δράσεως τύπου NPH.
H ινσουλίνη Glargine (Lantus) εγκρίθηκε το 2000 και ακολούθησε το 2004 η ινσουλίνη Detemir (Levemir). Tα δύο αυτά ανάλογα μακράς δράσεως καλύπτουν καλύτερα από τις παλαιότερες ινσουλίνες τις ανάγκες του οργανισμού σε βασική ινσουλίνη, με κάποιες διαφορές στη φαρμακολογική τους δράση. Ως σημαντικότερα πλεονεκτήματα τους θεωρούνται η απουσία αιχμής στη δράση τους, η μεγάλη διάρκεια δράσης που προσεγγίζει τις 24 ώρες και η χορήγηση τους 1 φορά την ημέρα. Παρά τα σαφή πλεονεκτήματα των αναλόγων ινσουλίνης, η κλινική εμπειρία έδειξε ότι παρουσιάζουν μειονεκτήματα στην ιδανική υποκατάσταση των αναγκών σε ινσουλίνη. Τα ανάλογα μακράς δράσης δεν καλύπτουν πλήρως και ομοιόμορφα το 24ωρο και παρουσιάζουν κάποια μικρή αιχμή στη δράση τους.
Τα ανάλογα ταχείας δράσεως δεν είναι τόσο γρήγορα όσο χρειάζεται για να αποφεύγεται η πρώιμη μεταγευματική υπεργλυκαιμία. Για τους λόγους αυτούς η βελτίωση των φαρμακολογικών χαρακτηριστικών των σκευασμάτων ινσουλίνης εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για την φαρμακοβιομηχανία. Τα τελευταία 2 χρόνια έχουμε στη διάθεση μας καινούργια σκευάσματα ινσουλίνης με καινοτόμα χαρακτηριστικά, ενώ αναμένεται η κυκλοφορία και άλλων προσεχώς. Τα βασικά χαρακτηριστικά των νέων ινσουλινών παρουσιάζονται στη συνέχεια.
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ DEGLUDEC (TRESIBA)
Tο νέο ανάλογο μακράς δράσης Degludec έλαβε έγκριση στην Ευρώπη το 2013 για τους ενήλικες και το 2015 για παιδιά άνω του έτους, ενώ στις ΗΠΑ εγκρίθηκε το 2015 για ενήλικες.
Ο χρόνος ημίσειας ζωής του φαρμάκου υπερβαίνει τις 25 ώρες και είναι διπλάσιος της ινσουλίνης Glargine, ενώ η διάρκεια δράσης υπερβαίνει τις 42 ώρες σε άτομα με Σ∆Τ1. Η συγκέντρωση της ινσουλίνης Degludec στο αίμα και η υπογλυκαιμική της δράση παρουσιάζουν σταθερότητα και ομοιομορφία στη διάρκεια 24 ωρών μετά τη χορήγηση. Ενδιαφέρον είναι ότι η ινσουλίνη Degludec έχει 4 φορές μικρότερη μεταβλητότητα από μέρα σε μέρα στο ίδιο άτομο, σε σύγκριση με την ινσουλίνη Glargine. Τα φαρμακολογικά αυτά χαρακτηριστικά επιτρέπουν μεγάλη ευελιξία στην ώρα χορήγησης. Κλινικές μελέτες έδειξαν μικρότερη συχνότητα των επιβεβαιωμένων νυχτερινών υπογλυκαιμιών σε άτομα με Σ∆Τ1 και Σ∆Τ2, αλλά η συχνότητα των επιβεβαιωμένων συνολικών υπογλυκαιμιών ποικίλλει και η όποια μείωση παρατηρήθηκε κυρίως σε άτομα με Σ∆Τ2.
Τα φαρμακολογικά χαρακτηριστικά της ινσουλίνης Degludec δε διαφέρουν μεταξύ ενηλίκων, παιδιών και εφήβων. Σε σύγκριση με την ινσουλίνη Detemir η ινσουλίνη Degludec διαπιστώθηκε ότι στον παιδικό πληθυσμό επιτυγχάνει παρόμοια γλυκαιμική ρύθμιση, σημαντική μείωση της γλυκόζης νηστείας και της συχνότητας των υπεργλυκαιμιών που συνοδεύονται από κέτωση, 30 % μικρότερες ημερήσιες ανάγκες, αλλά μη σημαντική διαφορά στη συχνότητα των υπογλυκαιμιών. Η ασφάλεια της νέας ινσουλίνης (ανεπιθύμητες ενέργειες, επιπλοκές) έχει τεκμηριωθεί σε σχετικές κλινικές μελέτες.
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ GLARGINE 300 U/ML (TUJEO)
Η νέα αυτή ινσουλίνη είναι συμπυκνωμένο σκεύασμα της ινσουλίνης Glargine (300 U/ml αντί 100 U/ml) και εγκρίθηκε το 2015 στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ για άτομα άνω των 18 ετών. Η συμπύκνωση του διαλύματος της ινσουλίνης έχει ως αποτέλεσμα την τροποποίηση των φαρμακολογικών χαρακτηριστικών της ινσουλίνης Glargine και την πιο σταδιακή και παρατεταμένη απορρόφησή της.
Σε σύγκριση με την πρωτότυπη ινσουλίνη έχει μεγαλύτερη διάρκεια δράσης, που υπερβαίνει τις 24 ώρες, και πιό ομαλή και ομοιόμορφη υπογλυκαιμική δράση για 24 ώρες μετά τη χορήγηση της. Σε κλινικές μελέτες, στις οποίες συγκρίθηκε η κλινική αποτελεσματικότητα της ινσουλίνης Glargine 300 με την πρωτότυπη ινσουλίνη Glargine σε άτομα με Σ∆Τ2, διαπιστώθηκε παρόμοια βελτίωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, αλλά η ινσουλίνη Glargine 300 είχε μι κρότερο κίνδυνο υπογλυκαιμιών ειδικά κατά τη νύχτα και σημαντικά μικρότερη συχνότητα επιβεβαιωμένων ή σοβαρών υπογλυκαιμιών, οποιαδήποτε ώρα του 24ώρου. Κλινικές μελέτες σε ενήλικες με Σ∆Τ1 έδειξαν συγκρίσιμη γλυκαιμική ρύθμιση μετά 6 μήνες, αλλά όσον αφορά τις υπογλυκαιμίες η χορήγηση της ινσουλίνης Glargine 300 συνοδεύτηκε από μικρότερη συχνότητα νυχτερινών επιβεβαιωμένων υπογλυκαιμιών ή σοβαρών υπογλυκαιμιών μόνο τους πρώτους 6 μήνες. Τα σκευάσματα Glargine 300 και Glargine 100 δε διαπιστώθηκε να διαφέρουν σε θέματα ασφαλείας, αλλά η νέα ινσουλίνη φαίνεται να έχει μικρότερη επίδραση στην πρόσληψη βάρους.
ΒΙΟ-ΟΜΟΕΙ∆ΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ GLARGINE
(ABASAGLAR) Είναι η πρώτη βιοομοειδής ινσουλίνη που κυκλοφόρησε και εγκρίθηκε στην Ευρώπη (2014) και στις ΗΠΑ (2015) για άτομα μεγαλύτερα των 2 ετών.
Έχει ίδια δομή με την πρωτότυπη ινσουλίνη Glargine αλλά δε θεωρείται ίδια λόγω διαφορετικής διαδικασίας παραγωγής. Η παραγωγή της γίνεται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες των Αμερικανικών και Ευρωπαικών Οργανισμών Φαρμάκων που αφορούν την παραγωγή βιοομοειδών φαρμακευτικών ουσιών. Η βιοομοειδής και η πρωτότυπη ινσουλίνη Glargine έχουν ίδια φαρμακοκινητική και φαρμακοδυναμική εικόνα σε υγιή άτομα, ενώ σε ενήλικες με Σ∆Τ1 παρουσιάζουν την ίδια διάρκεια δράσης και συγκρίσιμες φαρμακοδυναμικές παραμέτρους. Σε ενήλικες με Σ∆Τ1 και Σ∆Τ2 δεν διαπιστώθηκαν διαφορές στην αποτελεσματικότητα (HbA1c, υπογλυκαιμίες) και στην ασφάλεια σε 52 και 24 εβδομάδες παρακολούθησης αντίστοιχα.
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ASPART ΤΑΧΥΤΕΡΗΣ ∆ΡΑΣΗΣ (FIASP)
H υπερταχείας δράσεως ινσουλίνη FIASP είναι σκεύασμα της ινσουλίνης Aspart το οποίο περιέχει νικοτιναμίδη και αργινίνη.
Η προσθήκη των ουσιών αυτών, οι οποίες περιλαμβάνονται στον κατάλογο των εγκεκριμένων αδρανών συστατικών για την παραγωγή ενέσιμων φαρμάκων, προκαλεί ταχύτερη αρχική απορρόφηση της ινσουλίνης μετά από την υποδόρια ένεση. Η νέα αυτή ινσουλίνη έλαβε πρόσφατα έγκριση κυκλοφορίας στην Ευρώπη και τον Καναδά για ενήλικες με Σ∆Τ1 και Σ∆Τ2 και αναμένεται η κυκλοφορία της εντός του τρέχοντος έτους. Στις πρώτες κλινικές μελέτες σε άτομα με Σ∆Τ1 διαπιστώθηκε σημαντικά ταχύτερη έναρξη και μεγαλύτερη πρώιμη (0-90 λεπτά) υπογλυκαιμική δράση της FIASP σε σύγκριση με την Aspart. Σε χρήστες αντλίας ινσουλίνης διαπιστώθηκε επίσης 2 φορές μεγαλύτερη πρώιμη υπογλυκαιμική δράση καθώς και γρηγορότερη έναρξη της δράσης. Τα φαρμακολογικά χαρακτηριστικά της FIASP προσομοιάζουν με αυτά της ενδογενούς ινσουλίνης και θεωρητικά μπορεί να οδηγήσουν σε βελτίωση της μεταγευματικής γλυκαιμίας και σε μεγαλύτερη ευελιξία στη δόση της γευματικής ινσουλίνης, ιδιαίτερα στους χρήστες αντλίας ινσουλίνης.
Οπωσδήποτε όμως, η κλινική αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της FIASP απαιτείται να μελετηθεί ευρύτερα σε μεγάλες κλινικές μελέτες.
Τεύχος 47 σελίδα 24 Πατήστε εδώ
