Η ξηροδερμία είναι ένα πολύ συχνό εύρημα στα άτομα με διαβήτη. Τα ποσοστά εμφάνισής της κυμαίνονται από 75% έως 82,5% σε άτομα που έχουν διαβητικό έλκος. Μία από τις επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη είναι η δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Η δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος είναι ένας ακόμη από τους παράγοντες που προδιαθέτει στην ανάπτυξη διαβητικών ελκών. Οι ιδρωτοποιοί αδένες νευρώνονται από πολύ μικρές συμπαθητικές ίνες, που αποτελούν μέρος του περιφερικού αυτονόμου νευρικού συστήματος. Όταν οι ίνες αυτές υποστούν βλάβη εμφανίζεται μειωμένη ανταπόκριση του άπω συμπαθητικού, που οδηγεί σε ατροφία των ιδρωτοποιών αδένων και τελικά ανιδρωσία, ξηρό δέρμα, σχισμές και κάλους, παράγοντες που προδιαθέτουν στην εμφάνιση ελκών.
Η ανιδρωσία προκαλεί ξηροδερμία. Σε αυτή την περίπτωση, το δέρμα παρουσιάζει υπερκεράτωση (αύξηση του πάχους της κερατίνης στιβάδας), τραχειά υφή και, συγχρόνως, μπορεί να εμφανιστούν απολέπιση, ερυθρότητα και ραγάδες (γραμμοειδής ρωγμή στην επιδερμίδα η οποία φτάνει στο χόριο). Εάν δεν αντιμετωπιστεί η ξηροδερμία οδηγεί σε υπερκεράτωση διάφορης σοβαρότητας, απολέπιση, ραγάδες, διαβρώσεις (επιφανειακή απώλεια της επιδερμίδας η οποία δεν εκτείνεται στο χόριο), με αποτέλεσμα να μειωθεί η φυσιολογική λειτουργεία φραγμού και, κατά συνέπεια, η προστατευτική λειτουργεία του δέρματος. Αυτές οι αλλοιώσεις αποτελούν πύλες εισόδου παθογόνων μικροοργανισμών και αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών, όπως είναι οι λοιμώξεις, με απότελεσμα την εμφάνιση και διατήρηση του έλκους, καταστάσεις που αμφότερες επιβαρύνουν την τελική πρόγνωση επί συνυπάρξεως ισχαιμικού περιβάλλοντος.
Πώς γίνεται η εκτίμηση της ξηροδερμίας
Το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει το μόριο του νερού, ούτε την περιεκτικότητα του δέρματος σε νερό.
Έτσι, η κλινική αξιολόγηση του επιπέδου υγρασίας της επιδερμίδας είναι έμμεση και στηρίζεται στην εικόνα και υφή κλινικών σημείων και αλλαγών που συμβαίνουν σε καταστάσεις ξηρού κλίματος, όπως για παράδειγμα το χειμώνα. Η ανίχνευση νευροπάθειας μικρών ινών είναι σημαντική για την εκτίμηση ενός διαβητικού ασθενούς και μπορεί να αξιολογηθεί με μεθόδους, όπως οι δοκιμασίες Q-SART (quantitative sudomotor axon reflex test) και SSR (sympathetic skin response). Οι μέθοδοι αυτοί προτείνονται να χρησιμοποιούνται και από την Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία, ωστόσο αποτελούν μεθόδους που δεν είναι ευρέως διαθέσιμες, είναι ακριβές και χρονοβόρες, ενώ πραγματοποιούνται με δυσκολία στην καθημερινή πράξη.
Τρόποι για να ελέγξουμε την ξηροδερμία στην καθημερινή κλινική πράξη
Η χρήση απλών διαγνωστικών δοκιμασιών αξιολόγησης του άπω συμπαθητικού νευρώνα (Sudomotor), όπως το δερματικό τεστ Neuropad TM (Miro Verbandstoffe GmbH, Wiehl – Drabenderhohe, Γερμανία), μπορούν να φανούν χρήσιμα. Το δερματικό τεστ Neuropad TM είναι μια δοκιμασία φθηνή, γρήγορη, εύκολη στη χρήση και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ένα εργαλείο διαλογής για την ταυτοποίηση ασθενών με υψηλό κίνδυνο για ανάπτυξη διαβητικών ελκών.
Το Neuropad TM είναι ένα επίθεμα με άλατα κοβαλτίου που τοποθετείται από τον ίδιο τον ασθενή στα πέλματα των ποδιών του. Οι θέσεις που προτείνονται για την τοποθέτησή του είναι κάτω από την κορυφή του μεγάλου δακτύλου, του πρώτου μεταταρσίου και του δεύτερου μεταταρσίου. Η τοποθέτηση μπορεί να γίνει και από τον ίδιο τον ασθενή στο σπίτι του. Η εκτίμηση γίνεται από το γιατρό, αφού του πάει ο ασθενής το επίθεμα, ή και από τον ίδιο τον ασθενή. Για δύο ημέρες πριν από την εξέταση δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν μαλακτικές ή άλλου είδους κρέμες.
Εκτίμηση του Neuropad (ανά σημείο) σε κάθε ένα από τα τρία ελεγχόμενα σημεία
Κανονικό, βαθμός 2, ροζ χρώμα
Ενδιάμεσο, βαθμός 1, κάθε συνδιασμός μεταξύ ροζ και μπλε
Παθολογικό, βαθμός 0, μπλε χρώμα Για την εκτίμηση της ξηροδερμίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν και οι πίνακες που διαμορφώθηκαν από την EEMCO (The European Group on Efficacy Measurement of Cosmetics) στο Παρίσι την 1η Ιουνίου 1994. Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι η ξηροδερμία αποτελεί ένα σοβαρό εύρημα στα άτομα με διαβήτη που μπορεί να εκτιμηθεί με απλούς τρόπους ,όπως επιθέματα που ελέγχουν την παραγωγή ιδρώτα και, κατά συνέπεια, την αυτόνομη νευροπάθεια. Ακόμη μπορούν να χρησιμοποιηθούν βαθμολογημένοι πίνακες, που αθροιστικά να δείχνουν την βαρύτητα της ξηροδερμίας. Η αντιμετώπιση της ξηροδερμίας γίνεται με κρέμες ενυδάτωσης που περιέχουν ουρία σε περιεκτικότητα 10% – 30%. Οι κρέμες αυτές πρέπει να εφαρμόζονται καθημερινά, κυρίως το βράδυ, στα πέλματα και σε άλλα σημεία του ποδιού όταν υπάρχει ξηροδερμία, και δεν πρέπει να εφαρμόζονται στις περιοχές ανάμεσα στα δάκτυλα του ποδιού.
Συνολική βαθμολόγηση ξηρού δέρματος (ODS – Overall Dry Skin Score)
0 – απουσία.
1 – αμυδρή απολέπιση, αμυδρή τραχύτητα, θαμπή εμφάνιση.
2 – μικρά λέπια σε συνδυασμό με λίγα μεγαλύτερα λέπια, ελαφριά τραχύτητα, υπόλευκη εμφάνιση.
3 – μικρά και μεγαλύτερα λέπια που ξεχωρίζουν, σαφής τραχύτητα, πιθανώς ελαφριά ερυθρότητα και πιθανώς μερικά επιφανειακά σκασίματα.
4 – μεγάλα λέπια, ιδιαίτερη τραχύτητα, παρούσα ερυθρότητα, εκζεματοειδείς αλλoιώσεις και σκασίματα.
Τεύχος 42 σελίδα 38 Πατήστε εδώ
