Καθηγήτριας Παιδιατρικής-Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας, ∆ ́ Παιδιατρική Κλινική Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου
Η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας αναφορικά με το είδος των ινσουλινών, τα νέα σακχαρόμετρα αλλά και τις αντλίες ινσουλίνης έχουν βελτιστοποιήσει σαφώς τη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη στα παιδιά και στους έφηβους σήμερα. Η εξοικείωση της νεολαίας με τη νέα τεχνολογία στο διαβήτη δίνει περισσότερες πιθανότητες κατανόησης και καλής διαχείρισης του διαβήτη.
Ποια ήταν η επαγγελματική πορεία που ακολουθήσατε μετά τις σπουδές σας, και τι ήταν αυτό που σας ώθησε τότε να ακολουθήσετε τον τομέα του διαβήτη;
Είμαι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.) και διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Μονάχου Γερμανίας (Ludwig Maximilian University of Munich). Έλαβα τον τίτλο της ειδικότητας της Παιδιατρικής μετά από εκπαίδευση στις Παιδιατρικές Κλινικές Ludwig Maximilian University Munich Germany και Β ́ Παιδιατρική Κλινική του Α.Π.Θ., Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ. Εξειδικεύτηκα στην Παιδιατρική Ενδοκρινολογία στο Ενδοκρινολογικό Τμήμα της Παιδιατρικής Κλινικής του Ludwig Maximilian University Munich, Germany και στη ∆ιαβητολογία στο ∆ιαβητολογικό Κέντρο της Α ́ Παθολογικής Κλινικής του Α.Π.Θ. στο Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ. Από το 2002 είμαι μέλος του ∆ιδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (∆ΕΠ) στο Α.Π.Θ. αρχικά ως Λέκτορας Παιδιατρικής-Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας και σήμερα ως Καθηγήτρια. Εκπαιδεύτηκα σχετικά με την Υγεία και την Φροντίδα των Εφήβων (European Training Session in Adolescent Care and Health) στο Πανεπιστήμιο Λωζάνης Ελβετίας σε συνεργασία με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Συντονίζω το επιλεγόμενο μεταπτυχιακό μάθημα ΕΦΗΒΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ (Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ιατρικού Τμήματος της Σχολής Επιστημών Υγείας Α.Π.Θ.).
∆ιδάσκω το αντικείμενο της Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας-∆ιαβητολογίας σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές του Ιατρικού Τμήματος της Σχολής Επιστημών Υγείας Α.Π.Θ. και σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του Α.Τ.Ε.Ι.Θ. Από την αρχή της καριέρας μου με απασχόλησε το θέμα του διαβήτη των παιδιών και των εφήβων. Πρωταρχικά το άμεσο: η διαχείριση της πρωτόγνωρης και καθοριστικής σημασίας διάγνωσης του διαβήτη και αργότερα το «γιατί».
Το ερώτημα αυτό ταλανίζει μέχρι σήμερα όλους όσους ασχολούμαστε με το διαβήτη, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, σηματοδοτεί για το παιδί /έφηβο αλλά και την οικογένειά του, το ξεκίνημα ενός νέου τρόπου ζωής. Η οικογενειακή ισορροπία τίθεται πλέον σε νέα βάση. Απαιτούνται ιδιαίτεροι- λεπτοί χειρισμοί για τη διαχείρισή του, από όλη την ομάδα του διαβήτη (ιατρό, διαιτολόγο, ψυχολόγο, νοσηλευτή), μέσα σε ένα κλίμα ηρεμίας, υποστήριξης, εμπιστοσύνης και επαρκούς ενημέρωσης. Θεώρησα τότε ότι σε αυτό το ευαίσθητο κομμάτι του πληθυσμού, που χρήζει ιδιαίτερης αντιμετώπισης, αξίζει να προσφέρω τις γνώσεις μου και συνεχίζω με τον ίδιο ζήλο μέχρι σήμερα.
Ποια είναι η ιστορία του παιδοδιαβητολογικού ιατρείου στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου. Ποιες υπηρεσίες προσφέρει το διαβητολογικό κέντρο σήμερα, σε σχέση με παλαιότερα και πόσα παιδιά βλέπετε στην κλινική σας;
Η ενασχόλησή μου με το διαβήτη παιδιών και εφήβων ξεκίνησε με το ιατρείο στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ όπου στεγάζονταν η ∆ ́ Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ στην οποία υπηρετώ. Μετά από περίπου οκτώ χρόνια λειτουργίας το ιατρείο αυτό μεταφέρθηκε μαζί με τη ∆ ́ Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου. Έκτοτε (2005) λειτουργεί ανελλιπώς και αδιαλείπτως και παρακολουθεί πλέον των 300 παιδιών ανά έτος. Το ιατρείο πλαισιώνεται από πολλούς επιστήμονες όπως διαιτολόγο, ψυχολόγο, νοσηλευτή και βρίσκεται σε στενή συνεργασία με το ∆ιαβητολογικό Κέντρο του Νοσοκομείου Παπαγεωργίου.
Η συνεργασία αυτή εξασφαλίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό τη μετάβαση των παιδιών όταν ενηλικιώνονται σε ένα Κέντρο που είναι δίπλα μας στο ίδιο Νοσοκομείο όπου όλα είναι κατά το μέγιστο γνωστά και οικεία για τα παιδιά.
Πόσο σημαντική είναι για το έργο σας η συμβολή των ειδικών γιατρών που βοηθούν στην αντιμετώπιση του νεανικού διαβήτη συνολικά;
Όπως ανέφερα και παραπάνω η διαχείριση του διαβήτη αποτελεί έργο επιστημονικής ομάδας. Η ομάδα μας πλαισιώνεται από ιατρούς, νοσηλευτή, διαιτολόγο και ψυχολόγο. Το έργο αυτών των επιστημόνων υγείας παρέχεται κατά πλειοψηφία εθελοντικά ως επιστημονικά συνεργαζόμενοι με την Κλινική και το Νοσοκομείο. Η αυταπάρνηση των μελών της ομάδας του διαβήτη είναι δεδομένη έτσι ώστε να μπορούν να καλύπτονται όλες οι ανάγκες των παιδιών και των οικογενειών τους όλο το 24ωρο.
Επιδιώκεται η συνεχής ενημέρωση και η διά βίου μάθηση των μελών της ομάδας συμμετέχοντας σε διάφορα σεμινάρια και συνέδρια σχετικά με τον διαβήτη. Παράλληλα με τις εκδηλώσεις που διοργανώνει το ιατρείο ή σε συνεργασία με διάφορους συλλόγους ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη, πραγματοποιούνται επίσης πολλές ενημερωτικές ομιλίες, εισηγήσεις και διαλέξεις σε συνέδρια, ημερίδες, σχολεία, δήμους κλπ. Από την ενδελεχή ενασχόληση της ομάδας με το διαβήτη και τους προβληματισμούς της έχουν προκύψει πολλές δημοσιεύσεις σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά σχετικά με το διαβήτη.
Ποια είναι η σημασία της εφηβικής ιατρικής και πως αυτή μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά στην αντιμετώπιση των χρονίων νοσημάτων;
Όπως γνωρίζεται μέχρι σήμερα εκ του νόμου τα λεγόμενα χρόνια νοσήματα-ανάμεσα σε αυτά και ο διαβήτης- όταν διαγνωσθούν στην παιδική ηλικία, παραμένουν στις παιδιατρικές κλινικές και στα ειδικά παιδιατρικά ιατρεία μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Αυτό απαιτεί γνώσεις και ιδιαίτερη εκπαίδευση στην προσέγγιση του εφήβου και στη διαχείριση του νοσήματος.
Οι έφηβοι είναι μια πληθυσμιακή ομάδα με πολλές ιδιαιτερότητες οι οποίες απορρέουν από τις συνεχείς σωματικές, ορμονικές και ψυχοσυναισθηματικές αλλαγές. Είναι προσκολλημένοι στον παρόντα χρόνο και δεν αντιλαμβάνονται τις μελλοντικές επιπτώσεις ενός νοσήματος. Παράλληλα εμφανίζουν έντονη άρνηση στη γονεϊκή αλλά και στην ιατρική εξουσία με αποτέλεσμα την ανυπακοή και τη μεγάλη πιθανότητα ανάπτυξης συμπεριφορών υψηλού κινδύνου. Αυτό σημαίνει για τον έφηβο ότι εκτίθεται σε κίνδυνο-ρισκάρει και για το χρόνιο νόσημα σημαίνει μη καλή συμμόρφωση και άρνηση τήρησης των μέχρι τώρα κανόνων θεραπευτικής αγωγής. Απαιτείται λοιπόν ιδιαίτερη εκπαίδευση των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης αναφορικά με την προσέγγιση των εφήβων αλλά και την ύπαρξη δομών παροχής υγείας φιλικών προς τους έφηβους.
Προκύπτει λοιπόν η αναγκαιότητα της εφηβικής ιατρικής δηλαδή η εκπαίδευση και η γνώση της επιτήρησης της υγείας των έφηβων αλλά και της διαχείρισης των χρόνιων νοσημάτων.
Τι αναφέρει ο ανανεωμένος νόμος για την ιατρική αντιμετώπιση των εφήβων. Γιατί ήταν σημαντική η αλλαγή του παλαιού νόμου;
Πρόσφατα επικαιροποιήθηκε και θα είναι στο εγγύς μέλλον σε εφαρμογή η ενσωμάτωση της εφηβικής ιατρικής στην εκπαίδευση των παιδιάτρων. Έτσι η ειδικότητα της παιδιατρικής θα είναι πέντε έτη αντί τέσσερα που ήταν μέχρι σήμερα και θα υπάρχει επαρκής εκπαίδευση που θα εξασφαλίζει την ασφαλή επιτήρηση της υγείας των εφήβων συμπεριλαμβανομένων και αυτών με χρόνιο νόσημα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης. Απαιτείται βέβαια όπως τονίσθηκε και παραπάνω και η ίδρυση αντίστοιχων μονάδων παροχής υγειονομικής περίθαλψης φιλικών προς τους έφηβους.
Μιλήστε μας για την αξία των διατριβών και των ιατρικών δημοσιεύσεων που κάνει η κλινική σας;
Είναι μεγάλη τύχη και ιδιαίτερη χαρά για έναν πανεπιστημιακό δάσκαλο να δίνει κίνητρα σε νέους επιστήμονες για να υλοποιούν πρωτότυπες εργασίες όπως οι διατριβές αλλά και άλλες μελέτες. Νεαροί επιστήμονες που πλαισίωσαν κατά καιρούς το παιδοδιαβητολογικό ιατρείο είχαν την ευκαιρία να εργασθούν ερευνητικά και να υλοποιήσουν τα αποτελέσματα των ερευνών τους προσφέροντας πρακτικές οδηγίες στη διαχείριση και θεραπευτική αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη. Έτσι λοιπόν στο τμήμα μας εκπονήθηκαν τόσο διατριβές όσο και διπλωματικές εργασίες με θέμα το διαβήτη στα παιδιά. Ειδικότερα εκπονήθηκαν πρωτότυπες εργασίες για την ποιότητα ζωής των παιδιών με διαβήτη, για τη ρύθμιση και τον μεταβολισμό των ατόμων με διαβήτη, για τον κίνδυνο των υπογλυκαιμιών και τις επιδράσεις στην καρδιά, για τις συσχετίσεις με πιθανά γονίδια ή επιγενετικά αίτια κλπ.
Πόσο σημαντική είναι κατά την άποψή σας η συνεχής εκπαίδευση των νοσηλευτριών που έρχονται σε επαφή με τα παιδιά με διαβήτη τύπου 1;
Οι νοσηλεύτριες και οι νοσηλευτές αποτελούν έναν δυνατό κρίκο στην ομάδα διαχείρισης του διαβήτη στα παιδιά.
Από την πρώτη επαφή κατά τη διάγνωση είναι αυτοί που κάνουν την ένεση ινσουλίνης, τη μέτρηση σακχάρου στο παιδί και πρέπει να έχουν και τη γνώση και τον τρόπο να εφαρμόσουν ανώδυνα τις επώδυνες αυτές ενέργειες. Το νοσηλευτικό προσωπικό πρέπει να εκπαιδεύεται συνεχώς και διά βίου για να ακολουθήσει την αλματώδη πορεία της τεχνολογικής προόδου στο διαβήτη (νέες ινσουλίνες, νέα σακχαρόμετρα κλπ). Στα πλαίσια αυτά το τμήμα μας συμμετέχει στην εκπαίδευση των νοσηλευτών με διδάσκοντες –όπως η ομιλούσα και η διαιτολόγος κα Έφη Ευστρατίου- στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Φροντίδα για το ∆ιαβήτη» του Τμήματος της Νοσηλευτικής του Α.Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης. Επίσης φέτος για πρώτη φορά το τμήμα μας υλοποιεί μια καινοτόμο δράση: την εκπαίδευση των σχολικών νοσηλευτών για τη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη των παιδιών στο σχολείο.
Είναι σημαντική η συνεργασία της κλινικής σας με τους συλλόγους ατόμων με διαβήτη της ευρύτερης περιοχής;
Η συνεργασία με τους διάφορους συλλόγους ατόμων με διαβήτη είναι άριστη, αγαστή και επιθυμητή γιατί αναγνω ρίζουμε την τεράστια προσφορά και στήριξη αυτών των συλλόγων σε συλλογικό αλλά και ατομικό επίπεδο.
∆εν είναι λίγες οι φορές που συνδιοργανώσαμε ή συμμετείχαμε ως τμήμα σε εκδηλώσεις για το διαβήτη στα παιδιά και εφήβους. Όπως προανέφερα για πρώτη φορά φέτος συμμετέχουμε ως τμήμα με την αμέριστη συμπαράσταση της Ένωσης Γονέων Παιδιών και Νέων με ∆ιαβήτη Θεσσαλονίκης και σε συνεργασία με την Πρωτοβάθμια και ∆ευτεροβάθμια Εκπαίδευση Κεντρικής και ∆υτικής Μακεδονίας στην εκπαίδευση των σχολικών νοσηλευτών για τη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη των παιδιών στο σχολείο. Μάλιστα με την οικονομική υποστήριξη της Ένωσης Γονέων Παιδιών και Νέων με ∆ιαβήτη Θεσσαλονίκης και την ακούραστη συμμετοχή της προέδρου Θεοφανείας Τσαχαλίνα κυκλοφόρησε και το «Εγχειρίδιο Σχολικών Νοσηλευτών για τη ∆ιαχείριση του Σακχαρώδη ∆ιαβήτη τύπου 1 στο σχολείο» το οποίο θα αναρτηθεί σύντομα και θα είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της Πρωτοβάθμιας και ∆ευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής και ∆υτικής Μακεδονίας.
Τι πιστεύετε ότι έχει αλλάξει όσον αφορά την αντιμετώπιση του ατόμου με διαβήτη τύπου 1, σε σχέση με παλαιότερα. Πιστεύετε ότι τα νέα παιδιά αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη ωριμότητα το διαβήτη τους;
Η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας αναφορικά με το είδος των ινσουλινών, τα νέα σακχαρόμετρα αλλά και τις αντλίες ινσουλίνης έχουν βελτιστοποιήσει σαφώς τη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη στα παιδιά και στους έφηβους σήμερα.
Η εξοικείωση της νεολαίας με τη νέα τεχνολογία στο διαβήτη δίνει περισσότερες πιθανότητες κατανόησης και καλής διαχείρισης του διαβήτη. Παράλληλα η δυνατότητα προσεκτικής πρόσβασης σε αξιόπιστες πηγές πληροφοριών με τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης βοηθά στην ωρίμανση και στην απόκτηση μιας σφαιρικής εικόνας αντιμετώπισης του διαβήτη. Τα νέα ανάλογα ινσουλίνης (ταχείας ή μακράς δράσης), οι σύγχρονες πένες χορήγησης ινσουλίνης με τα πολύ λεπτά και ανώδυνα βελονάκια, οι γρήγοροι-αξιόπιστοι μετρητές σακχάρου με τη μικρή ποσότητα αίματος που απαιτούν αλλά και τα συστήματα συνεχούς καταγραφής του σακχάρου δίνουν απεριόριστες δυνατότητες και ευκαιρίες στα παιδιά για υψηλότερες απαιτήσεις στη ρύθμιση του σακχάρου και στην επίτευξη της πολυπόθητης και ζητούμενης ευγλυκαιμίας. Η ευγλυκαιμία είναι το κλειδί για την αποφυγή επιπλοκών (υπεργλυκαιμία-υπογλυκαιμία) αλλά και στην επίτευξη καλής ποιότητας ζωής.
Πως εκτιμάτε ότι διαγράφετε το μέλλον του διαβήτη τύπου 1 στην Ελλάδα αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο;
Είμαι αισιόδοξη ότι το μέλλον θα είναι καλύτερο! Η συνεχής εκπαίδευση των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης αλλά και η ενημέρωση των ίδιων των ασθενών και των οικογενειών τους ολοένα και βελτιώνεται και ακολουθεί την παγκόσμια τάση.
Η πρόοδος της επιστήμης είναι εντυπωσιακή αν τη δει κανείς διαχρονικά και ειδικά θα πρέπει να πούμε ότι το τεχνητό πάγκρεας είναι κοντά στην πραγματοποίησή του….. Ευελπιστώ ότι σύντομα θα γυρίσουμε σελίδα!
Τεύχος 51 σελίδα 8 Πατήστε εδώ
