Η συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης σε τακτική βάση, η ινσουλινοθεραπεία και η επιμελημένη διατροφή αποτελούν το τρίπτυχο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. Τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η άσκηση προσφέρει ευεξία και βελτιώνει όχι μόνο την φυσική σωματική κατάσταση (fitness), αλλά και όλους εκείνους τους επιβαρυντικούς παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Ανάλογες επωφελείς επιδράσεις της άσκησης έχουν διαπιστωθεί ότι επισυμβαίνουν σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι ένα ποσοστό υπογλυκαιμιών στην παιδική ηλικία, της τάξης των 10%-20% σχετίζεται με την άσκηση. Αυτό είναι επόμενο της μεγαλύτερης διάρκειας, υψηλότερης έντασης και συχνότητας της άσκησης στις ηλικίες αυτές. Οι εποχικές μεταβολές στο είδος της άσκησης που συμμετέχουν παιδιά με διαβήτη τύπου 1 απαιτούν τροποποιήσεις, επίσης, στο δοσολογικό σχήμα της ινσουλινοθεραπείας.
Για το σκοπό αυτό η συχνή μέτρηση των επιπέδων γλυκόζης αίματος θεωρείται απολύτως αναγκαία. Επομένως, με σωστό σχεδιασμό, όσον αφορά την χορήγηση επιπλέον υδατανθράκων πριν την άσκηση, ή με την μείωση της ινσουλινικής δόσης, όλα τα παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 θα πρέπει να μην αποκλείονται αλλά να επωφελούνται από τις θετικές επιδράσεις της άσκησης. Σημειώνεται ότι για τα παιδιά που είναι υπέρβαρα, η συμμετοχή τους σε αθλητικές δραστηριότητες θα βοηθήσει σημαντικά στην προσπάθεια για την επίτευξη του σωστού σωματικού βάρους.
Ο έλεγχος του άτομου με διαβήτη πριν την ένταξή του σε προγράμματα άσκησης.
Πριν την συμμετοχή σε προγράμματα αυξημένης φυσικής δραστηριότητας κάθε άτομο με σακχαρώδη διαβήτη θα πρέπει να υποβληθεί σε ενδελεχή κλινικοεργαστηριακό έλεγχο. Πιο συγκεκριμένα, θα διερευνηθεί η παρουσία χρόνιων επιπλοκών, λόγω της μικρο – και – μακροαγγειοπάθειας, που οφείλονται στον σακχαρώδη διαβήτη, γιατί ενδεχομένως η άσκηση να επιβαρύνει με πρόσθετο φορτίο την επικινδυνότητά τους.
Ο έλεγχος θα εστιασθεί απαραίτητα στην αναγνώριση συμπτωμάτων και κλινικών σημείων από το καρδιαγγειακό, τους οφθαλμούς, τους νεφρούς και το νευρικό σύστημα.
Καρδιαγγειακό
Κάθε διαβητικός, που επιθυμεί να συμμετάσχει σε προγράμματα άσκησης που περιγράφονται με ένταση έργου ως άνω του μετρίου (πίνακας 1) και βάσει των παρακάτω κριτηρίων κρίνεται ως υψηλού κινδύνου για την παρουσία καρδι αγγειακού νοσήματος, θα πρέπει να υποβάλλεται σε δοκιμασία κόπωσης.
• Ηλικία > 35 ετών
• Ηλικία > 25 ετών και Τύπου 2 σακχαρώδης διαβήτης διάρκειας τουλάχιστον 10 ετών Τύπου 1 σακχαρώδης διαβήτης διάρκειας τουλάχιστον 15 ετών
• Παρουσία επιβαρυντικού παράγοντα κινδύνου για στεφανιαία νόσο
• Παρουσία παραγωγικής αμφιβληστροειδοπάθειας ή νεφροπάθειας με μικρολευκωματινουρία
• Παρουσία περιφερικής αγγειοπάθειας
• Παρουσία αυτόνομης νευροπάθειας Σε άτομα που παρουσιάζουν στο ΗΚΓ ηρεμίας μη ειδικού τύπου αλλοιώσεις, ιδιαίτερα στα κύματα ST και T, προτείνεται η διενέργεια σπινθηρογραφήματος. Σε άτομα που πρόκειται να συμμετέχουν σε προγράμματα άσκησης μικρής βαρύτητας και έντασης, όπως το γρήγορο περπάτημα, η απόφαση για το αν θα υποβληθούν σε δοκιμασία κόπωσης εξατομικεύεται. Θα εκτιμηθεί η βαρύτητα προϋπάρχουσας στεφανιαίας νόσου, αρρυθμιολογικών διαταραχών και η συστολική λειτουργικότητα των κοιλιών σε ηρεμία και η πιθανότητα επιβάρυνσής τους σε επικίνδυνα για την υγεία πλαίσια μετά από την άσκηση.
Περιφερική αγγειοπάθεια
Θα πρέπει να διερευνηθεί η παρουσία περιφερικής αγγειοπάθειας με κριτήρια τα συμπτώματα και σημεία, όπως της διαλείπουσας χωλότητας, των ψυχρών άκρων, της απουσίας περιφερικών σφύξεων, της ατροφίας του δέρματος και της έλλειψης τριχοφυΐας. Η παρουσία περιφερικών σφύξεων, εντούτοις, δεν αποκλείει την παρουσία της περιφερικής αγγειοπάθειας και για το λόγο αυτό ίσως θα είναι καλό να γίνει εκτίμηση της αιματικής κυκλοφορίας στο περιφερικό αγγειακό δίκτυο μέσω της υπερηχογραφίας. Σε περίπτωση παρουσίας της νόσου συνιστάται η διακοπή του καπνίσματος και η ένταξη σε αυστηρά επιτηρούμενα προγράμματα άσκησης (2).
Αμφιβληστροειδοπάθεια
Σε ασθενείς που έχουν αναπτύξει παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια η έντονη άσκηση είναι πιθανόν να πυροδοτήσει μικροαιμορραγίες στον βυθό, ή να προκαλέσει αποκολλήσεις στον αμφιβληστροειδή (3,4). Στους ασθενείς αυτούς προτείνεται η αποφυγή προγραμμάτων αναερόβιας γυμναστικής όπως η άρση βαρών.
Νεφροπάθεια
Δεν υπάρχουν ειδικές οδηγίες σχετικά με την συμμετοχή σε προγράμματα αυξημένης φυσικής δραστηριότητας ασθενών με αρχικού σταδίου (μικρολευκωματουρία >20 mg/min), ή προχωρημένης μορφής (>200 /mg/min), νεφρική ανεπάρκεια. Οι ασθενείς με νεφροπάθεια παρουσιάζουν αυξημένο βαθμό κόπωσης που δυσχεραίνει την ένταξή τους σε προγράμματα άσκησης. Ιδιαίτερη φροντίδα θα πρέπει να λαμβάνεται για την αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης (5) και συνιστάται να αποφεύγονται προγράμματα άσκησης υψηλής έντασης και βαρύτητας.
Περιφερική Νευροπάθεια
Η απώλεια της αισθητικότητας περιφερικά είναι το κύριο χαρακτηριστικό της περιφερικής νευροπάθειας και η εφαρμογή ασκήσεων ενδυνάμωσης των άκρων στην περίπτωση αυτή ενέχει κινδύνους ανάπτυξης άτονων ελκών και καταγμάτων (6). Η κλινική της εκτίμηση θα συμπεριλαμβάνει των έλεγχο των εν τω βάθει τενοντίων αντανακλαστικών, την αίσθηση των δονήσεων και της αντίληψης των μελών.
Για την εξέταση της επιπολής αισθητικότητας συνιστάται το όργανο ποικίλων πιέσεων (monofilament).
Αυτόνομη Νευροπάθεια
Η παρουσία αυτόνομης νευροπάθειας είναι περιοριστικός παράγοντας για τη συμμετοχή του ασθενούς σε προγράμματα άσκησης και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ανεπιθύμητων συμβαμάτων από το καρδιαγγειακό (7). Η αυτόνομη νευροπάθεια χαρακτηρίζεται από ταχυκαρδία σε ηρεμία (>100 σφύξεις/λεπτό) ορθοστατική υπόταση (πτώση συστολικής πίεσης >20 mmHg σε έγερση), ή από άλλες εκδηλώσεις του αυτονόμου συστήματος στο δέρμα, στις κόρες των οφθαλμών, στο γαστρεντερικό και στο ουροποιητικό. Το αίτιο των αιφνιδίων θανάτων και η σιωπηλή ισχαιμία σε διαβητικούς αποδίδεται στην αυτόνομη νευροπάθεια. Στα άτομα αυτά το σπινθηρογράφημα με θάλιο, με ή χωρίς κόπωση, προσφέρει μεγάλη βοήθεια για τον έλεγχο μακροαγγειακών βλαβών.
Η έντονη άσκηση, και μάλιστα με την ένταξη σε προγράμματα άσκησης, μπορεί να προκαλέσει σε ασθενείς με αυτόνομη νευροπάθεια υποτασικά, αλλά και υπερτασικά, επεισόδια. Επειδή συνυπάρχουν συνήθως διαταραχές θερμορύθμισης, οι πάσχοντες με αυτόνομη νευροπάθεια θα πρέπει να αποφεύγουν κατά την άσκησή τους τις πολύ θερμές, ή πολύ ψυχρές, περιβαλλοντικές συνθήκες και να λαμβάνουν αρκετά υγρά για την αποφυγή αφυδάτωσης.
Τεύχος 42 σελίδα 48 Πατήστε εδώ
