O σακχαρώδης διαβήτης είναι η συχνότερη χρόνια μεταβολική νόσος που προσβάλλει το 8% περίπου του ενήλικου πληθυσμού στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες. Η νόσος είναι χαρακτηρισμένη ως «ύπουλη» καθώς, ενώ τα πρώτα χρόνια ενδέχεται να μην προκαλεί συμπτώματα, μπορεί με την πάροδο των ετών να προκαλέσει επιπλοκές, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η νεφρική νόσος, οι βλάβες του αμφιβληστροειδούς, καθώς και τα προβλήματα του διαβητικού ποδιού. Σε ό,τι αφορά το διαβητικό πόδι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Διαβήτη (I.D.F.), το 70% των ακρωτηριασμών που διενεργούνται σήμερα σε όλο τον κόσμο αφορά άτομα με διαβήτη, οι οποίοι διατρέχουν 15 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ακρωτηριασμού σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς διαβήτη. Οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον ακρωτηριασμό είναι τα έλκη των κάτω άκρων. Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα ένα ποσοστό της τάξης του 30% έχει παράγοντες κινδύνου εμφάνισης ελκών. Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, υπολογίζεται ότι το 4% – 5% των διαβητικών ασθενών εμφανίζει έλκη στα πόδια.
Αν τα έλκη δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και αποτελεσματικά τότε ο κίνδυνος ακρωτηριασμού είναι μεγάλος. Οποιοσδήποτε πόνος στα κάτω άκρα, οποιαδήποτε σχισμή, ιδίως στα πέλματα, πρέπει να αναφέ ρεται άμεσα στο θεράποντα ιατρό. Πόδια που ελέγχονται καθημερινά δεν εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα, ή και αν ακόμα εμφανίσουν, έχουν πολλές πιθανότητες για πλήρη θεραπεία. Η έγκαιρη αναζήτηση βοήθειας είναι πρωταρχικής σημασίας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των διαβητικών ελκών. Εκτός από το κοινωνικό κόστος (περιορισμός της δραστηριότητας, αποχή από την εργασία, ανάγκη βοήθειας από το οικογενειακό και το κοινωνικό περιβάλλον) στα προβλήματα του ποδιού προστίθεται και υπέρογκο οικονομικό κόστος.
Σύμφωνα με τους ειδικούς στα οικονομικά της υγείας, το κόστος αυτό μπορεί να γίνει δυσβάστακτο για κάθε σύστημα υγείας, καθώς αναπαράγεται συνεχώς εξαιτίας πολλών σημαντικών παραμέτρων. Αυτές είναι η μακροχρόνια παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο, τα έξοδα αποκατάστασης, η αυξημένη ανάγκη οικιακής φροντίδας και κοινωνικών υπηρεσιών, η απώλεια θέσεων εργασίας και η πρόωρη συνταξιοδότηση. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: στις Η.Π.Α. εκτιμάται ότι δαπανώνται κάθε χρόνο περίπου 40 δισεκατομμύρια δολάρια για τις παθήσεις του διαβητικού ποδιού, ενώ το συνολικό ετήσιο κόστος του σακχαρώδη διαβήτη αγγίζει τα 116 δισεκατομμύρια δολάρια. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, υπολογίζεται ότι το άμεσο ετήσιο κόστος ανά ασθενή με διαβητικό πόδι είναι περίπου 6.143 Ευρώ, χωρίς να υπολογίζεται το έμμεσο κόστος, δηλαδή ανικανότητα για εργασία, επιβάρυνση του κοινωνικού συνόλου κτλ, ενώ το κόστος θεραπείας του απλού διαβητικού ασθενούς είναι 5 φορές μικρότερο, δηλαδή 1.299 Ευρώ.
Το συνολικό ετήσιο κόστος από τα έλκη στη χώρα μας ανέρχεται στα 300 εκατομμύρια Ευρώ. Ταυτόχρονα, το κόστος του ακρωτηριασμού ανέρχεται σε περίπου 30.000 – 60.000 Ευρώ, ανάλογα με το επίπεδο του ακρωτηριασμού. Για όλους αυτούς τους λόγους, υψίστης σημασίας είναι η σωστή πρόληψη, καθώς από την εκπόνηση ειδικών προγραμμάτων πρόληψης – μείωσης των ακρωτηριασμών το ετήσιο οικονομικό όφελος θα ανερχόταν σε περίπου 50 εκατομμύρια Ευρώ. Οι διεθνείς εποπτικοί οργανισμοί υγείας (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και Διεθνής Ομοσπονδία Διαβήτη) προτείνουν την οργάνωση φροντίδας για το διαβητικό πόδι ως το μόνο αποτελεσματικό μέσο μείωσης των ακρωτηριασμών. Η οργάνωση φροντίδας αρχίζει από τα προγράμματα πρόληψης σε όλο το διαβητικό πληθυσμό.
Η φροντίδα για το διαβητικό πόδι θα πρέπει να περιλαμβάνει και την ίδρυση Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού στις δομές της δημόσιας υγείας και ιδιαίτερα στα δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια νοσοκομεία. Τα δεδομένα πολλών μελετών κατέδειξαν ότι η συχνότητα εμφάνισης ελκών στα πόδια, και κατά συνέπεια των ακρωτηριασμών, μπορούσε να μειωθεί μέχρι και 80% αν ακολουθούνταν πρακτικές εκπαίδευσης και πρόληψης από οργανωμένα Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού. Μάλιστα, πολλές κυβερνήσεις ευρωπαϊκών χωρών έλαβαν μέτρα και δημιούργησαν Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού σε εθνική κλίμακα. Πρόσφατα αποτελέσματα από χώρες όπως η Νορβηγία, η Δανία, η Γερμανία και το Βέλγιο έδειξαν μείωση των ακρωτηριασμών μέχρι και 60%. Προς την κατεύθυνση αυτή κινούνται και οι δραστηριότητες διεθνών Οργανισμών (Διεθνής Ομοσπονδία για το Διαβητικό Πόδι) και ευρωπαϊκών επιστημονικών εταιριών (Ευρωπαϊκή Ομάδα Μελέτης του Διαβητικού Ποδιού), καθώς και της Ελληνικής Εταιρείας Διαβητικού Ποδιού.
Η φροντίδα των ατόμων με διαβήτη που έχουν προβλήματα στα πόδια πρέπει να παρέχεται από τα οργανωμένα αυτά κέντρα που διαθέτουν προσωπικό με εμπειρία. Στα Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού γίνεται συστηματική εργασία και πραγματικά σώζονται τα πόδια των ασθενών με διαβήτη. Σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας τους πρέπει να γίνεται εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη στη φροντίδα των ποδιών για την πρόληψη των ελκών. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερα ελπιδοφόρο μήνυμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος στη χώρα μας αποτελεί η αξιοσημείωτη αύξηση του αριθμού των Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού, που καταγράφεται από τους ειδικούς τα τελευταία χρόνια και η μείωση των ακρωτηριασμών. Απουσιάζει όμως από τον προγραμματισμό των εθνικών υπηρεσιών υγείας η δημιουργία Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού.
Η δημιουργία αυτών των ιατρείων είναι σήμερα επιτακτική και η χώρα μας πρέπει να σταματήσει να είναι ουραγός στις εξελίξεις που συμβαίνουν στην υπόλοιπη Ευρώπη
Τεύχος 43 σελίδα 38 Πατήστε εδώ
