Tα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 (Σ∆1) και αρκετά με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (Σ∆2) κάνουν ινσουλίνη ταχείας δράσης πριν το γεύμα (προγευματική ινσουλίνη) αποκλειστικά ή ως μέρος της φαρμακευτικής τους θεραπείας. Η προγευματική ινσουλίνη στοχεύει στην αποτελεσματική ρύθμιση τόσο της γλυκόζης στο αίμα πριν το γεύμα όσο και την αύξηση της που θα προκαλέσει το ποσό των υδατανθράκων που θα ληφθούν με την τροφή. Γίνεται λοιπόν φανερή η ανά γκη να μπορεί το άτομο με διαβήτη να εκτιμάει το ποσό των υδατανθράκων σε κάθε γεύμα του ώστε να μπορεί με ακρίβεια να υπολογίζει τις μονάδες της προγευματικής ινσουλίνης που θα κάνει. Το ουσιώδες ερώτημα εδώ είναι το πώς μπορεί να εκτιμηθεί, από το άτομο με διαβήτη, πριν το γεύμα η επίπτωση που θα έχει η ποσότητα της τροφής που θα καταναλωθεί στην αύξηση της γλυκόζης στο αίμα. Την απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνει η μέθοδος υπολογισμού των υδατανθράκων, η οποία αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο στην προσπάθεια ρύθμισης της γλυκόζης αίματος μετά το γεύμα. Αυτό βέβαια προϋποθέτει τη γνώση της εφαρμογής της.
Εάν το άτομο με διαβήτη δεν την ξέρει, είναι καιρός να τη μάθει. Για όλα υπάρχει μια αρχή, και η εκπαίδευση αποτελεί το μέσο για την επίτευξη του στόχου. Με την εκπαίδευση το άτομο με διαβήτη μαθαίνει ποια τρόφιμα περιέχουν υδατάνθρακες, και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να τους υπολογίζει. Η ανάγνωση της ετικέτας κάθε τρόφιμου και διάφορες έτοιμες λίστες τροφίμων βοηθούν στην κατανόηση της ποσότητας του τρόφιμου και την περιεκτικότητα του σε υδατάνθρακες. Ωστόσο αυτό μοιάζει, για αρκετά άτομα με διαβήτη, να είναι κάπως δύσκολο και πολύπλοκο.
Πώς ακριβώς αυτό θα μπορούσε να γίνει, ώστε κάποιος να κάνει τα πρώτα βήματα στην κατανόηση αυτής της μεθόδου η οποία είναι σημαντική για τη ρύθμιση του σακχάρου; Το πρώτο, και ίσως το ευκολότερο πράγμα που θα μπορούσε να γίνει, είναι να μάθει να διαβάζει τις ετικέτες με τα χαρακτηριστικά των τροφίμων που βρίσκονται στα ράφια των καταστημάτων. Στις ετικέτες αυτές υπάρχουν πληροφορίες που αφορούν στην ποσότητα του τρόφιμου και την περιεκτικότητα του σε υδατάνθρακες, λίπος, πρωτεΐνες, αλάτι, και διάφορα συντηρητικά. Για παράδειγμα, ας δούμε την ετικέτα των πληροφοριών σε ένα πακέτο φρυγανιές (δες τον πίνακα). Στην ετικέτα δίνεται συνήθως η δυνατότητα να υπολογίζουμε την ποσότητα των υδατανθράκων με βάση το βάρος του τροφίμου (όπως πχ. στο γιαούρτι), ή ανά μονάδα τροφίμου, όπως εδώ με το κομμάτι φρυγανιάς.
Εάν λοιπόν το άτομο με διαβήτη αποφασίσει να καταναλώσει 2 φρυγανιές, η ποσότητα των υδατανθράκων που θα λάβει είναι 17,2 γραμμάρια (8,6χ2). Παράλληλα, στο πλαίσιο της σωστής διατροφής, στην ετικέτα βλέπει ο καταναλωτής και άλλες πληροφορίες που αφορούν στις κατηγορίες των λιπών, των πρωτεϊνών, των φυτικών ινών και του αλατιού. Η γνώση της ποσότητας των υδατανθράκων που πρόκειται να καταναλωθούν χρησιμεύει, όπως προαναφέρθηκε, στον υπολογισμό των μονάδων προγευματικής ινσουλίνης με βάση την απλή γνώση ότι για κάθε 15 γραμμάρια υδατανθράκων χρειάζεται μία μονάδα. Φυσικά υπάρχουν και τρόφιμα που δεν φέρουν ετικέτες με πληροφορίες, αλλά αυτό δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως δικαιολογία. Πριν αναλυθεί η σχέση ινσουλίνης / υδατανθράκων, για κάθε άτομο με διαβήτη είναι απαραίτητο να γίνει κατανοητή η μέθοδος εκτίμησης της ποσότητας των υδατανθράκων.
Το γεγονός αυτό θα γεννήσει αίσθημα αυτοπεποίθησης του ατόμου για την εφαρμογή αυτής της μεθόδου. Είναι αλήθεια ότι συχνά απουσιάζει η δυνατότητα καλής επικοινωνίας με όλους όσοι ασχολούνται με την εκπαίδευση στο θέμα που μας απασχολεί. Η λύση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι να ψάξει ο καθένας να βρει τον κατάλληλο εκπαιδευτή που μπορεί να είναι ο θεράπων γιατρός, ο διαιτολόγος ή κάποιος νοσηλευτής. Επειδή γενικά ο χρόνος του θεράποντος γιατρού είναι περιορισμένος, λογικό είναι η βοήθεια στην ενημέρωση της εκτίμησης των υδατανθράκων να αναζητηθεί από κάποια διατροφολόγο ή νοσηλευτή. Στην εκπαίδευση, ωστόσο, είναι σημαντικό το άτομο με διαβήτη να καταγράφει καθημερινά την ποσότητα και τη σύνθεση του διαιτολογίου του, τουλάχιστον στην αρχή.
Αυτό βοηθάει τον εκπαιδευτή να εκτιμά την ποσότητα και τη σύνθεση της τροφής, αλλά ταυτόχρονα υποχρεώνει το άτομο με διαβήτη να σκέφτεται τι και πόσο τρώει. Φυσικά η καθημερινή καταγραφή και εκτίμηση των υδατανθράκων ίσως είναι κουραστική, για αυτό μπορεί να επιλεγεί η περιοδική καταγραφή. Εάν και αυτό αποτελεί πρόβλημα για τον ασθενή, τότε μπορεί να ακολουθηθεί το σχήμα της σταθερής δόσης προγευματικής ινσουλίνης και της εμπειρικής εκτίμησης της επάρκειας της με βάση τα προγευματικά και μεταγευματικά επίπεδα του σακχάρου αίματος, στοιχείο που προϋποθέτει συζήτηση με τον θεράποντα και τήρηση ημερολογίου με τις τιμές σακχάρου αίματος. Η προσπάθεια συχνά αντιμετωπίζει το πρόβλημα του κόστους των αναλωσίμων μια και απαιτούνται, καθημερινά, αρκετές μετρήσεις σακχάρου. Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση μπορεί να εφαρμοστεί η προγευματική και μεταγευματική μέτρηση του σακχάρου των κυρίως γευμάτων σε διαφορετικές ημέρες.
∆εν αποτελεί την τέλεια μέθοδο αλλά σίγουρα βοηθάει. Η μέτρηση του σακχάρου πριν και 2 ώρες μετά τη λήψη του γεύματος είναι σημαντική, εφόσον το άτομο με διαβήτη είναι πρόθυμο να την εφαρμόσει. Η πληροφορία που λαμβάνεται είναι άμεση. Μια αύξηση του σακχάρου πάνω από 50 ή 60 mg/ dl αποτελεί μια ανεπιθύμητη αναπήδηση. Αυτός ο ασθενής θα πρέπει μάλλον να ελαττώσει την ποσότητα των υδατανθράκων που λαμβάνει ή να αυξήσει τη δόση της προγευματικής ινσουλίνης.
Τα άτομα που παίρνουν μια σταθερή δόση προγευματικής ινσουλίνης είναι φυσικό να χρειάζονται μια σταθερή δόση υδατανθράκων για τη διατήρηση της ευγλυκαιμίας. Το πρόβλημα εδώ έγκειται στο γεγονός ότι το άτομο που δεν μπορεί να υπολογίζει τους υδατάνθρακες δεν μπορεί αντίστοιχα να γνωρίζει πότε το γεύμα του αντιστοιχεί στην ποσότητα που πρέπει. Η διαφορετικότητα των γευμάτων στη διάρκεια της ημέρας, ή σε διαφορετικές ημέρες, προφανώς αποτελεί αρνητικό στοιχείο της επίτευξης σταθερής πρόσληψης υδατανθράκων. Αυτός είναι και ο λόγος που συνιστάται έντονα να μάθει το άτομο με διαβήτη να υπολογίζει την περιεκτικότητα των υδατανθράκων σε κάθε γεύμα του. Στην προσπάθεια εκπαίδευσης των ατόμων με διαβήτη όσον αφορά τον υπολογισμό των υδατανθράκων θα βοηθούσε η ανταλλαγή απόψεων με άλλα άτομα, αλλά αυτό πρέπει να γίνεται παρουσία εκπαιδευτή για τη διασφάλιση της ορθότητας των απόψεων που διατυπώνονται.
Τεύχος 48 σελίδα 22 Πατήστε εδώ
