Ανδριανή Βαζαίου MD phD
Παιδίατρος, Διαβητολόγος
Διευθύντρια ΕΣΥ
Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου
Διαβητολογικό Κέντρο
Α’ Παιδιατρική Κλινική Νοσοκομείο Παίδων Π&Α Κυριακού
H γλυκαγόνη είναι η ορμόνη που χορηγείται σε περίπτωση σοβαρής υπογλυκαιμίας. Η σοβαρή υπογλυκαιμία είναι επιπλοκή της ινσουλινοθεραπείας. Ως σοβαρή υπογλυκαιμία ορίζεται το επεισόδιο αυτό της υπογλυκαιμίας κατά το οποίο το άτομο με διαβήτη παρουσιάζει σπασμούς ή κώμα ή έχει ανάγκη από τη βοήθεια άλλου ατόμου για την αποκατάσταση των επιπέδων σακχάρου του στα φυσιολογικά. Σοβαρή υπογλυκαιμία μπορεί να εμφανισθεί δυνητικά σε όλα τα άτομα με διαβήτη που είναι ινσουλινοθεραπευόμενα, ανεξάρτητα από τη γλυκαιμική ρύθμιση. Τα άτομα που έχουν μεγάλη διακύμανση σακχάρου (πολλά ανεβοκατεβάσματα) έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να την εμφανίσουν. Ακόμα και εκείνοι που έχουν κακή γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (πάνω από 9 %) μπορεί να κινδυνέψουν από σοβαρή υπογλυκαιμία. Ωστόσο, υπάρχουν διαβητικά άτομα τα οποία δεν θα εμφανίσουν ποτέ στη ζωή τους επεισόδιο σοβαρής υπογλυκαιμίας, σε αντίθεση με τα ήπια υπογλυκαιμικά επεισόδια τα οποία πολλαπλώς βιώνουν όλοι στην καθημερινότητά τους. Ο κίνδυνος της σοβαρής υπογλυκαιμίας προκαλεί φόβο και άγχος στα άτομα με διαβήτη. Το 60% των διαβητικών ατόμων διακατέχονται από τον φόβο μιας σοβαρής υπογλυκαιμίας. Επίσης, τα μικρά παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο γιατί έχουν περιορισμένη δυνατότητα να εκφράσουν τα συμπώματα της υπογλυκαιμίας. Για τους παραπάνω λόγους, όλα τα άτομα με διαβήτη τα οποία λαμβάνουν ινσουλίνη, και κυρίως τα άτομα της οικογένειά τους, πρέπει να έχουν εκπαιδευθεί για τη χρήση της γλυκαγόνης η οποία πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμη στο ψυγείο τους. Όπως συνιστάται από τους διάφορους επιστημονικούς φορείς, η εκπαίδευση και η συνεχιζόμενη υποστήριξη της αυτό-διαχείρισης του διαβήτη είναι ζωτικές συνιστώσες της φροντίδας του διαβήτη.
Η γλυκαγόνη που κυκλοφορεί στο εμπόριο είναι σε ενέσιμη μορφή. Η συσκευασία περιλαμβάνει μία σύριγγα με διαλυτικό υγρό και ένα φιαλίδιο με σκόνη το οποίο περιέχει τη δραστική ουσία. Για τη χορήγηση αυτής είναι απαραίτητη η ανασύσταση του φαρμάκου με την τοποθέτηση του υγρού της συσκευασίας εντός του φιαλιδίου της σκόνης. Ακολουθεί ανάδευση και χορήγηση του φαρμάκου ενδομυϊκά ή υποδόρια. Το διάλυμα έχει βραχύ χρόνο ζωής μετά την ανασύσταση και απορρίπτεται στη συνέχεια. Η δόση εξαρτάται από την ηλικία του ατόμου και το βάρος του. Για άτομα βάρους κάτω από 25 κιλά χορηγείται η μισή δόση 0,5 mg (0,5 ml) και για άτομα πάνω από 25 κιλά χορηγείται όλο το φιαλίδιο (1 mg (1ml). Για τη χορήγηση της ενέσιμης μορφής γλυκαγόνης είναι απαραίτητη η εκπαίδευση.
Υπάρχει ο μύθος ότι σε περίπτωση σοβαρού υπογλυκαιμικού επεισοδίου μπορεί να χορηγηθεί μέλι στα ούλα. Μελέτες έχουν δείξει ότι το μέλι δεν απορροφάται από τον ρινικό βλεννογόνο. Σύμφωνα με τις συστάσεις της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας δεν συνιστάται η χορήγηση υγρών ή στερεών σε άτομα με σοβαρή υπογλυκαιμία γιατί υπάρχει ο κίνδυνος πνιγμονής.
Κυκλοφόρησε πρόσφατα στη χώρα μας νέα μορφή ενδορρινικής γλυκαγόνης. Η νέα μορφή γλυκαγόνης είναι σε συσκευασία αεροζόλ. Είναι έτοιμη για χρήση και δεν απαιτείται ανασύσταση ή καθορισμός της δόσης. Η χορήγησή της είναι πολύ εύκολη ακόμη και για άτομα τα οποία δεν έχουν εκπαιδευθεί. Για το λόγο αυτό είναι ιδανική για εκείνους που έχουν βελονοφοβία ή αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν την ενέσιμη μορφή της γλυκαγόνης. Μετά την αφαίρεση του πώματος, εισάγεται το ακροφύσιο απαλά σε ένα ρουθούνι έως οτου το δάκτυλο αγγίξει την εξωτερική επιφάνεια της μύτης. Χορηγείται ενδορρινικά με την πίεση του εμβόλου που βρίσκεται στο οπίσθιο τμήμα της συσκευής. Το έμβολο πιέζεται μέχρι το τέρμα. Προσοχή, δεν πρέπει να γίνει δοκιμή πριν τη τοποθέτηση της συσκευής στη μύτη, γιατί θα χαθεί η δόση. Η συσκευή περιέχει μόνον μία δόση 3 mg. Δεν απαιτείται εισπνοή, απορροφάται παθητικά από το ρινικό βλεννογόνο. Φυλάσσεται εκτός ψυγείου, σε θερμοκρασία έως 30°C μέσα στο σφραγισμένο σωληνάριο.
Το κοινό κρυολόγημα με ρινική συμφόρηση δεν έχει αντίκτυπο στην απορρόφηση της ρινικής γλυκαγόνης
Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η χορήγηση της ενδορρινικής γλυκαγόνης είναι αποτελεσματική και ανεβάζει τα επίπεδα του σακχάρου εντός του φυσιολογικού εντός 5-30 min από τη χορήγηση. Οι σημαντικότερες παρενέργειες οφείλονται στην τοπική δράση του φαρμάκου και είναι κυρίως ρινική συμφόρεση και δακρύρροια. Οι περισσότερες παρενέργειες υποχωρούν μέσα σε μία ώρα. Το 93.9% των φροντιστών βρήκαν εύκολη έως πολύ εύκολη τη χορήγηση του φαρμάκου σε μελέτη.
Στο Ευρωπαϊκό συνέδριο για το σακχαρώδη διαβήτη (ΕΑSD 2020) ανακοινώθηκε η χρησιμοποίση ενός νέου αναλόγου γλυκαγόνης, της δασιγλυκαγόνης στο βιονικό πάγκρεας. Το βιονικό πάγκρεας είναι ένα δυορμονικό υβριδικό σύστημα, το οποίο χορηγεί ινσουλίνη και γλυκαγόνη σε συνεργασία με αισθητήρα σακχάρου και ανήκει στην κατηγορία των συστημάτων τεχνητού παγκρέατος. Προορίζεται για χρήση από άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. Το νέο αυτό ανάλογο γλυκαγόνης είναι σταθερό σε θερμοκρασία δωματίου, σε υδατικό περιβάλλον, για διάρκεια 7 ημερών. Είναι σε συγκέντρωση 4 mg/ml. Η δασιγλυκαγόνη δεν έχει πάρει ακόμα έγκριση για κυκλοφορία.
To Σεπτέμβριο του 2019 εγκρίθηκε από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) η κυκλοφορία μιας πένας γλυκαγόνης πολλαπλών χρήσεων (Xeris Rescue Pen). Η γλυκαγόνη αυτή είναι σταθερή σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Μετά τη χορήγησή της αποκαθιστά τα επίπεδα της γλυκόζης σε φυσιολογικά σε περίπωση υπογλυκαιμίας. Έχει βρεθεί ότι μικρές δόσεις γλυκαγόνης (150 μg) έχουν χορηγηθεί με επιτυχία για αντιμετώπιση ήπιας υπογλυκαιμίας σε ενήλικες καθώς και για την πρόληψη της υπογλυκαιμίας στην άσκηση. Η μορφή αυτή δεν κυκλοφορεί στη χώρα μας.
