Γνωρίζουμε πως μια ισορροπημένη διατροφή σημαίνει την εξασφάλιση σωστών ποσοτήτων από όλα τα θρεπτικά συστατικά ώστε να επιτευχθεί σωστή θρέψη και ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων. Η ισορροπημένη διατροφή μαζί με την σωστή χρήση μονάδων ινσουλίνης είναι επίσης η βάση για καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο και σωστή θρέψη και ανάπτυξη των παιδιών και εφήβων με Σακχαρώδη ∆ιαβήτη τύπου 1. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της ισορροπημένης διατροφής για την ανάπτυξη των οστών κυρίως είναι το ασβέστιο, με κύριες πηγές τα γαλακτοκομικά προϊόντα όπως γάλα, γιαούρτι, τυρί. Στο άρθρο που ακολουθεί θα μάθουμε λίγα περισσότερα για τα είδη γάλακτος ζωικής προέλευσης.
Πολύ συχνά λέγεται πως δεν είναι μια διατροφή μόνο για τον διαβήτη και ότι, όπως και σε όλα τα παιδιά, οφείλουμε να εξασφαλίζουμε σωστές ποσότητες από όλα τα θρεπτικά συστατικά ώστε να υποστηρίξουμε μια σωστή θρέψη και ανάπτυξη εκτός από απλά μια ικανοποιητική τιμή γλυκοζιλιωμένης. Ένα πολύ σημαντικό λοιπόν στοιχείο στην ανάπτυξη οστών κυρίως είναι και το ασβέστιο, με κύριες πηγές τα γαλακτοκομικά προϊόντα όπως γάλα, γιαούρτι, τυρί.
Στο άρθρο που ακολουθεί θα μάθουμε λίγα περισσότερα για τα είδη γάλακτος ζωικής προέλευσης.
ΕΛΕΝΗ ΚΟΥΗ
MSc., RD, Παιδοδιαιτολόγος
ΓΑΛΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ
Το γάλα και τα προιόντα του αποτελούν πολύ καλή πηγή πρωτεϊνών, υδατανθράκων, λιπιδίων, βιταμινών και μετάλλων, με κυριότερο το ασβέστιο το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την υγεία των οστών και των δοντιών. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδιά γεννιούνται αναγνωρίζοντας διατροφικά μόνο το γάλα. Όλα τα άλλα τρόφιμα και γεύσεις πρέπει να τις ανακαλύψουν μεγαλώνοντας. Επισήμως, το γάλα συνιστάται να αποτελεί την μοναδική πηγή θρέψης για τα παιδιά μέχρι και τον 6ο μήνα, οπού μετά αρχίζει και συμπληρώνεται με μικρές ποσότητες στερεών γευμάτων.
Για τις μητέρες που δεν μπορούν να θηλάσουν υπάρχουν συγκεκριμένα προιόντα σε σκόνη που αλλάζουν σύσταση και περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Παρόλο που το αγελαδινό γάλα, και ιδιαίτερα το φρέσκο αγελαδινό, είναι το πιο διαδεδομένο, υπάρχουν διάφορα είδη γάλακτος τόσο με βάση την προέλευση τους όσο με βάση τον τρόπο παραγωγής τους ή την περιεκτικότητά τους σε λίπος.
ΦΡΕΣΚΟ ΓΑΛΑ
Σύμφωνα με την υπάρχουσα νομοθεσία «φρέσκο γάλα» είναι μόνο το γάλα που έχει υποστεί παστερίωση. Κανένα άλλο γάλα δεν μπορεί να ονομάζεται «φρέσκο». Το φρέσκο παστεριωμένο γάλα πρέπει να έχει υποστεί επεξεργασία σε 71,7 °C για 15 δευτερόλεπτα.
Έχει διάρκεια ζωής τρεις έως πέντε ημέρες, πάντα στο ψυγείο. ∆ιαχωρίζεται σύμφωνα με την περιεκτικότητά του σε λίπος, σε τρεις κατηγορίες: 1. «πλήρες», με όλα τα λιπαρά – τουλάχιστον 3,25% 2. «με χαμηλά λιπαρά» 2%, ή λιγότερο 3. χωρίς λιπαρά <0,2% Για παιδιά ηλικίας μέχρι και 3 ετών επιτρέπεται το γάλα χαμηλών λιπαρών, ενώ αν η οικογένεια επιθυμεί να χρησιμοποιεί πλήρως αποβουτυρωμένο γάλα, δηλαδή 0%, τότε αυτό επιτρέπεται από την ηλικία των 5 και μετά.
Συμπυκνωμένο γάλα, είναι το νωπό γάλα που συμπυκνώθηκε στο 1/3 του αρχικού του όγκου και πρέπει να περιέχει λίπος 8% τουλάχιστον. Μερικώς συμπυκνωμένο γάλα, ή αφυδατωμένο, ή εβαπορέ, είναι το νωπό γάλα που συμπυκνώθηκε στο 1/2 του αρχικού του όγκου. Το προϊόν αυτό πρέπει να περιέχει λίπος σε διπλάσια ποσότητα από αυτού του γάλακτος από το οποίο προήλθε αρχικά (πλήρες, ημιαποβουτυρωμένο, αποβουτυρωμένο), κάτι που πρέπει να αναγράφεται και στην συσκευασία του. Το βιολογικό γάλα προέρχεται από ζώα που έχουν τραφεί με ζωοτροφές βιολογικής καλλιέργειας τουλάχιστον για ένα εξάμηνο. Σακχαρούχο γάλα: είναι το συμπυκνωμένο (εβαπορέ) ή ξηρό γάλα (σε σκόνη) στο οποίο έχει προστεθεί καλαμοσάκχαρο, ή δεξτρόζη, ή και τα δύο μαζί.
Η προσθήκη σακχάρου επιτρέπεται μόνο σε αυτόν τον τύπο γάλατος και σε κανέναν άλλο. Λόγω της λακτόζης (υδατάνθρακας του γάλακτος) ένας μέρος του πλυθυσμού παρουσιάζει πρόβλημα στην απορρόφηση του φρέσκου αγελάδινού γάλακτος. Αυτό έχει κυρίως να κάνει με χαμηλά επίπεδα λακτάσης του ενζύμου που βοηθά στην διάσπαση και απορρόφηση της λακτόζης. Η παντελής έλλειψη του ενζύμου ονομάζεται δυσανεξία στην λακτόζη. Σε αυτές τις περιπτώσεις η λύση είναι γάλατα τα οποία ειναι απαλλαγμένα απο λακτόζη αλλά διατηρούν τα υπόλοιπα θρεπτικά συστατικά του γάλακτος.
Αλλο είδος γάλακτος ζωικής προέλευσης, και πολύ διαδεδομένο τα τελευταία χρόνια, είναι και το κατσικίσιο. Πολλοί είναι αυτοί που προτιμούν το τελευταίο γιατι φαίνεται να είναι πιο εύπεπτο σε σχέση με το αγελαδινό, αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία που να το αποδεικνύουν. Έχει λιγότερη λακτόζη, και παρόμοια με το αγελαδινό σύσταση όσον αφορά στις βιταμίνες και μέταλλα. Έχει λίγο περισσότερο ασβέστιο και λιπαρά. Η τελική απόφαση μεταξύ κατσικίσιου ή αγελαδινού γάλακτος ανήκει στον καθένα ξεχωριστά.
Όταν πρόκειται για παιδιά εννοούμε ότι η οικογένεια μπορεί να αποφασίσει τι θέλει να διαλέξει μετά την ηλικία των 12 μηνών. 
Οι καλύτερες πηγές ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Τρεις μερίδες γαλακτοκομικών προϊόντων είναι αρκετές για να καλυφθούν οι ανάγκες παιδιών και εφήβων σε ασβέστιο. Μία μερίδα αντιστοιχεί σε:
– 1 φλιτζάνι γάλα
– 250 ml εμπλουτισμένο με ασβέστιο γάλα σόγιας
– 30 γραμμάρια τυριού (π.χ. φέτα)
– 1 κυπελλάκι γιαούρτι
ΓΑΛΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ
Εδώ θα μιλήσουμε, εκτός από τα γάλατα που μας δίνουν τα ζώα, για το γάλα που παίρνουμε από φυτικές πηγές όπως η σόγια, η καρύδα, το ρύζι και τα αμύγδαλα.
Πολλοί είναι αυτοί που ίσως προτιμούν τα παραπάνω είδη γάλακτος για λόγους όπως δυσανεξία στην λακτόζη (υδατάνθρακα του γάλακτος), ή αλλεργία στην πρωτεΐνη του αγελαδινού γάλακτος. Εδώ να τονίσουμε πως, όταν μιλάμε για παιδιά κάτω των 12 μηνών και υπάρχει συγκεκριμένη παθολογία αλλεργίας ή δυσανεξίας, επιβάλλεται η χρήση έτοιμων προϊόντων σε σκόνη κατάλληλων για την συγκεκριμένη ηλικία.
ΓΑΛΑ ΣΟΓΙΑΣ
Φτιάχνεται από φασόλια σόγιας που έχουν μουλιάσει σε νερό. Tο υγρό που παράγεται είναι το γάλα σόγιας. Συνήθως, έχει μια γεύση που θυμίζει όσπριο, αν και πολλά γάλατα σόγιας έχουν φυσικά ενισχυτικά γεύσης.
Το γάλα σόγιας είναι το περισσότερο διαδεδομένο φυτικής προέλευσης γάλα και αποτελεί καλό εναλλακτικό γάλακτος για όσους έχουν δυσανεξία στη λακτόζη. Το γάλα σόγιας είναι το πιο διατροφικά συγκρίσιμο με το αγελαδινό γάλα και έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες από όλα τα φυτικά γάλατα, έτσι ώστε να παίρνετε μια υγιή δόση πρωτεϊνών και καλών λιπών σε κάθε μερίδα. Είναι πολύ καλή πηγή φυτικών πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας, βιταμινών του συμπλέγματος Β, αλλά και ισοφλαβόνων. Συνήθως, είναι εμπλουτισμένο με ασβέστιο αλλά και βιταμίνες, και κυκλοφορεί, κυρίως, σε γεύση βανίλια και σοκολάτα. Είναι κατάλληλο και για άτομα που ακολουθούν χορτοφαγική διατροφή.
Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα φυτικά γάλατα μπορεί να προστεθεί ζάχαρη, οπότε ελέγξετέ το αν αποζητάτε κάτι χωρίς ζάχαρη ή γλυκαντικές ουσίες.
ΓΑΛΑ ΚΑΡΥ∆ΑΣ
Γάλα φυτικής προελεύσεως, πλούσιο σε μαγνήσιο και μαγγάνιο, καθώς και νάτριο και φώσφορο. Περιέχει, επίσης, αρκετή ποσότητα ασβεστίου αλλά σαφώς μικρότερη από αυτή του αγελαδινού γάλακτος. ∆εν περιέχει λακτόζη, οπότε είναι ασφαλές για άτομα που αντιμετωπίζουν πρόβλημα στην απορρόφηση της. Τα λιπαρά που περιέχει είναι αρκετά και κυρίως κορεσμένα οπότε πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με την ποσότητα κατανάλωσης.
Από την άλλη τα κορεσμένα λιπαρά οξέα είναι μέσης αλύσου (MCFAs), και πιο συγκεκριμένα το λαυρικό οξύ, που μετατρέπονται σε μονολαυρίνη, μια ουσία με αντι-ιική και αντιβακτηριδιακή δράση που προστατεύει τον οργανισμό από λοιμώξεις και ιούς.
ΓΑΛΑ ΡΥΖΙΟΥ
Ελαφρύ και υδαρές, παράγεται κυρίως από το καστανό ρύζι και συνήθως αναμειγνύεται με σιρόπι ζαχαροκάλαμου. ∆εν περιέχει λακτόζη οπότε και είναι κατάλληλο για όσους έχουν δυσανεξία στο αγελαδινό γάλα ή ακόμα και στην σόγια. Είναι ιδιαίτερα ελαφρύ και εύπεπτο. Λόγω της προέλευσής του είναι πολύ πλούσιο σε υδατάνθρακες (10 γρ.
ανά 100 ml), περίπου τρείς φορές την ποσότητα του αγελαδινού, αλλά όσον αφορά τη θερμιδική του αξία είναι περίπου ίσο με αυτή του αγελαδινού στα 2% λιπαρά. Περιέχει πολύ λιγότερη πρωτεΐνη σε σύγκριση το αγελαδινό γάλα. ∆εν περιέχει ασβέστιο παρά μόνο αν το προϊόν είναι ειδικά εμπλουτισμένο με αυτό. Αναζητείστε το ειδικά εμπλουτισμένο με ασβέστιο για την υγεία των οστών.
ΓΑΛΑ ΑΜΥΓ∆ΑΛΟΥ
Αποτελεί και αυτό εναλλακτικό τύπου γάλακτος, το οποίο μάλιστα μπορούμε να το φτιάξουμε και στο σπίτι.
Στην ουσία περιέχει όλα τα καλά συστατικά του αμυγδάλου, όπως μαγγάνιο, σελήνιο, βιταμίνη Ε, πολλά ακόρεστα λιπαρά. ∆εν περιέχει σίγουρα λακτόζη, και φυσικά είναι κατάλληλο για διατροφή χορτοφάγων. Περιέχει πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπος 2,2%. ∆εν περιέχει λακτόζη, χοληστερόλη, γλουτένη, και ζάχαρη. Είναι πλούσιο σε μεταλλικά στοιχεία και ακόρεστα λιπαρά οξέα.
Σημαντικό είναι πως έχει παρόμια περιεκτικότητα σε ασβέστιο με αυτή του αγελαδινού γάλακτος. 
Τεύχος 51 σελίδα 54 Πατήστε εδώ
