Η σύγχρονη αντίληψη στην αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 εξακολουθεί να παραμένει ένα από τα πιο σύνθετα προβλήματα υγείας της σύγχρονης εποχής έχοντας πάρει την μορφή επιδημίας. Χαρακτηρίζει απόλυτα την εξέλιξη της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου και ιδίως των Ελλήνων, με την εγκατάλειψη της μεσογειακής δίαιτας, σε συνδυασμό με τη μείωση της σωματικής δραστηριότητας και την εκρηκτική αύξηση της παχυσαρκίας. Η σωστή ρύθμιση και η επίτευξη των θεραπευτικών στόχων, όσον αφορά τα επίπεδα σακχάρου, αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο για τη σωστή αντιμετώπιση της νόσου και την πρόληψη των χρόνιων επιπλοκών, που αφορούν τις βλάβες στα μικρά αγγεία, με κύριους εκπροσώπους τα αγγεία των οφθαλμών, των νεφρών και των περιφερικών νεύρων, καθώς και τα μεγάλα αγγεία, με βασικούς εκπροσώπους τα αγγεία της καρδιάς, του εγκεφάλου και των άκρων. Η ιατρική έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο στον τρόπο αντιμετώπισης της νόσου. Εκατοντάδες αποτελέσματα μελετών κάθε χρόνο βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση της νόσου και τον ορθότερο τρόπο θεραπείας. Η εξέλιξη της φαρμακευτικής έρευνας έφερε και φέρνει συνεχώς νέες θεραπευτικές δυνατότητες με νέα φάρμακα και μόρια ινσουλινών στη φαρέτρα των γιατρών, ώστε να μπορούν να προσφέρουν αποτελεσματικές θεραπείες, με βάση την παθοφυσιολογία της νόσου.
Παρά τις σημαντικές ιατρικές εξελίξεις, η πραγματικότητα σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της νόσου είναι απογοητευτική. Το μεγαλύτερο ποσοστό των διαβητικών ασθενών δεν καταφέρνει να πετύχει τους θεραπευτικούς στόχους. Μόλις ένας στους δύο ασθενείς με διαβήτη καταφέρνει να έχει τον έλεγχο του σακχάρου σε επίπεδα, που θεωρούνται, σχετικά ασφαλή για την πρόληψη των χρόνιων επιπλοκών. Τα δεδομένα της μελέτης DAWN (Diabetes Attitudes Wishes and Needs) έδειξαν ότι, η επικέντρωση μόνο στους ιατρικούς στόχους αποτυχαίνει. Πάνω από το 50% των ασθενών δεν απολαμβάνουν καλή υγεία, καθώς επίσης δεν έχουν καλή ποιότητα ζωής.
Το γεγονός αυτό οδήγησε στην λεγόμενη «ασθενοκεντρική θεώρηση», όσον αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης του σακχαρώδη διαβήτη. Αυτό σημαίνει πως, ο ασθενής σαν σύνολο, και όχι μόνο η νόσος, μπαίνει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του γιατρού. Χρόνια νοσήματα, όπως ο διαβήτης, απαιτούν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αυτό για να γίνει, απαιτεί την συμμετοχή και τις προσπάθειες του ίδιου του ασθενή. Η ασθενοκεντρική θεώρηση της νόσου διαφέρει ριζικά από την κλασσική ιατροκεντρική, που χαρακτηρίζει τα περισσότερα νοσήματα, ιδίως τα οξέα.
Στην ιατροκεντρική θεώρηση ο γιατρός λειτουργεί με βάση τα πρωτόκολλα θεραπείας και την εμπειρία του. Προσπαθεί να επιβάλλει στους ασθενείς του διατροφικές οδηγίες, συμπεριφορές, καθώς και θεραπευτικά σχήματα και οδηγίες, που πιστεύει ο ίδιος ότι θα επιτύχουν τους στόχους θεραπείας. Με τον τρόπο αυτό δεν αφήνει περιθώρια συζήτησης και φυσικά δεν λαμβάνει υπόψη τις επιθυμίες και τις δυνατότητες των ασθενών. Αυτή όμως η πρακτική έχει αποδειχθεί ανεπιτυχής, ιδίως όταν αφορά την αντιμετώπιση χρόνιων νοσημάτων. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, με το που θα φύγουν οι ασθενείς από το ιατρείο αποστασιοποιούνται από τις οδηγίες, κάνουν τους δικούς τους συμβιβασμούς και αποφασίζουν ποιές οδηγίες και σε ποιό βαθμό θα εφαρμόσουν.
Στην ασθενοκεντρική αντιμετώπιση, η επιτυχία της θεραπείας κρίνεται από το πόσο κοντά στις δυνατότητες του ασθενή και τις ανάγκες της καθημερινότητάς του μπορεί να προσαρμόσει ο γιατρός τις σύγχρονες θεραπευτικές αγωγές. Επίσης σημαντικό στοιχείο είναι να στηρίξει τον ασθενή στην αλλαγή του τρόπου ζωής, καθώς και των διατροφικών συνηθειών, που είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιτυχή θεραπεία. Η προσέγγιση αυτή ενισχύει τη συνεργασία ασθενούς και γιατρού στη λήψη αποφάσεων για θεραπεία και βελτιώνει τη συμμόρφωση στις οδηγίες. Οι γλυκαιμικοί στόχοι, δηλαδή τα όρια σακχάρου, που πρέπει να πετυχαίνει ο ασθενής, δεν είναι ένα μέγεθος που «ταιριάζει» σε όλους τους ασθενείς. Οι γιατροί πρέπει να εξατομικεύουν τον βαθμό αυστηρής γλυκαιμικής ρύθμισης.
Μια δεύτερη σημαντική θεώρηση αφορά τον τρόπο, με τον οποίο επιλέγεται να επιτευχθούν οι στόχοι της θεραπείας. Υπάρχουν πλέον αρκετές θεραπευτικές επιλογές στα χέρια των γιατρών, αλλά πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ο μηχανισμός δράσης και οι ανεπιθύμητες ενέργειές τους. Ο διαβήτης είναι μια περίπλοκη νόσος, που εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους σε δια φορετικούς ανθρώπους. Μία θεραπευτική αγωγή, που αποδεικνύεται ιδανική για έναν διαβητικό ασθενή, μπορεί να αποδειχθεί τελείως ακατάλληλη και αναποτελεσματική για κάποιον άλλο. Σ’ ένα μοντέλο συναπόφασης, γιατρός και ασθενής συνεργάζονται, για να καταλήξουν στο είδος της θεραπείας και των οδηγιών, που θ’ ακολουθηθούν.
Στόχος είναι να επιτευχθεί η όσον το δυνατόν καλύτερη συμμόρφωση, που θα διατηρηθεί για χρόνια, πετυχαίνοντας το καλύτερο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα για τον ασθενή. Ασθενής και γιατρός ανταλλάσσουν πληροφορίες. Ο γιατρός αναλύει στον ασθενή τις ιδιομορφίες και τις ανάγκες για τη σωστή ρύθμιση του διαβήτη και ο ασθενής παραθέτει στο γιατρό τις πληροφορίες, που αφορούν την καθημερινότητά του και τις ιδιαιτερότητές του. Σκοπός είναι να καταλήξουν σε μια κοινή συμφωνία για το θεραπευτικό πλάνο, που θα ακολουθήσουν, το οποίο θα συμβαδίζει με τις επιταγές της νόσου, αλλά και τις ανάγκες του ασθενή. Η συμμετοχή του ασθενούς στη λήψη αποφάσεων για τη θεραπεία, σε ένα νόσημα που είναι συνυφασμένο με τον τρόπο ζωής και τις συνήθειες του ατόμου, αποτελεί εγγύηση για τη συμμόρφωσή του και τη διατήρηση των οδηγιών σε βάθος χρόνου.
Η ασθενοκεντρική θεώρηση στοχεύει επίσης στην καταπολέμηση του άγχους, που κυριεύει τον ασθενή μετά τη διάγνωση της νόσου. Ο διαβητικός προβληματίζεται από την πιθανότητα αναπηρίας, ανικανότητας, οικονομικών προβλημάτων καθώς και για προβλήματα, που μπορεί να προκύψουν στο οικογενειακό περιβάλλον και σχετίζονται με την απώλεια όρασης, τη νεφρική ανεπάρκεια, τους ακρωτηριασμούς, τις καρδιοπάθειες τα εγκεφαλικά επεισόδια, καθώς και τους κινδύνους από την εμφάνιση τυχόν άλλων επιπλοκών του διαβήτη. Η εμφάνιση της κατάθλιψης είναι επίσης συχνή σε διαβητικούς. Το πρωτόκολλο της σύγχρονης θεραπείας των διαβητικών ασθενών περιλαμβάνει τα εξής σημεία:
• να αναλυθούν οι πτυχές της νόσου και οι τρόποι θεραπείας και να εξηγηθεί η χρησιμότητα των φαρμάκων, όπου αυτά επιβάλλονται και οι πιθανές παρενέργειές τους
• να ενσωματωθούν οι διατροφικές οδηγίες στην καθημερινότητα του ασθενούς
• να ενσωματωθεί επίσης η σωματική άσκηση στην καθημερινότητα
• να τονισθεί ο αυτοέλεγχος του σακχάρου, ως αναπόσπαστο κομμάτι της θεραπείας και ως μέσο για την βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου
• να εξηγηθούν οι τρόποι διάγνωσης και πρόληψης των επιπλοκών της νόσου
• να μπουν στόχοι για την βελτίωση της υγείας και την επίλυση προβλημάτων σχετικών με την καθημερινότητα του ασθενούς και το διαβήτη
• να ανιχνευθούν και να αντιμετωπισθούν έγκαιρα οποιοιδήποτε παράγοντες δημιουργούν προβλήματα και φραγμούς στη σωστή αντιμετώπιση της νόσου και αφορούν τον ίδιο τον ασθενή και το περιβάλλον του
• Η ασθενοκεντρική θεώρηση περιλαμβάνει ακόμη και την εκπαίδευση και συμμετοχή και του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος στην ενδυνάμωση και στήριξη των ατόμων με διαβήτη Ο βασικός στόχος είναι να βοηθηθεί ο διαβητικός ασθενής να ανακαλύψει και να μάθει το διαβήτη και τον τρόπο αντιμετώπισής του. Ο γιατρός θα μάθει στον ασθενή, τι είναι ο διαβήτης και ο ασθενής μαθαίνει στο γιατρό, πως είναι να ζεις με διαβήτη.
Τεύχος 35 σελίδα 36 Πατήστε εδώ
