Η ψωρίαση είναι μια συχνή χρόνια φλεγμονώδης δερματοπάθεια, η οποία συνδυάζεται με σειρά άλλων παθήσεων που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για συστηματική νόσο. Παραδοσιακά η ψωρίαση είχε θεωρηθεί πως εκδηλώνεται μόνο από το δέρμα και τις αρθρώσεις. Τα τελευταία χρόνια όμως, όλο και περισσότερες μελέτες συνδέουν την ψωρίαση με άλλους παράγοντες καρδιαγγειακού κίνδυνου. Επιβεβαιώνουν μάλιστα τον ιδιαίτερο ρόλο της ψωρίασης ως ανεξάρτητου παράγοντα στην ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη
Η ψωρίαση (από την ελληνική λέξη ψώρυ, που σημαίνει λέπι) είναι μια μη μεταδοτική ασθένεια του δέρματος, που εκδηλώνεται υπό μορφή ερυθηματωδών πλακών, οι οποίες καλύπτονται από αργυρόχροα λέπια. Κατά κύριο λόγο εμφανίζεται στους αγκώνες, τα γόνατα και το τριχωτό της κεφαλής, ενώ μπορεί να εμφανιστεί και σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του σώματος. Η σοβαρότητα της κατάστασης μπορεί να ποικίλλει σημαντικά.
Η ψωρίαση προσβάλλει περίπου το 3% του πληθυσμού (περίπου 330.000 χιλιάδες Έλληνες πάσχουν από αυτήν). Προσβάλλει όλες τις ηλικίες, παρότι κυρίως αφορά τους ενήλικες και εμφανίζεται με την ίδια συχνότητα στους άνδρες και τις γυναίκες.
Μορφές της ψωρίασης
Υπάρχουν διάφορες μορφές ψωρίασης και συνήθως διακρίνονται βάσει του σημείου εμφάνισής τους και της μορφολογίας των βλαβών. Η παρουσία και η κατανομή των ψωριασικών πλακών ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό: κάποιοι εμφανίζουν μόνο μια ψωριασική πλάκα σε συγκεκριμένο σημείο του σώματός τους, ενώ κάποιοι άλλοι υποφέρουν από ψωρίαση σε ολόκληρο το σώμα. Η τυπική μορφή της ασθένειας είναι η κατά πλάκας ψωρίαση, η οποία εμφανίζεται με πλάκες κόκκινες (λόγω φλεγμονής), παχιές, καλυπτόμενες από λέπια.
Μπορεί να υπάρχει και φαγούρα (κνησμός) σε κάποιες περιπτώσεις. Οι πλάκες αυτές εντοπίζονται χαρακτηριστικά στους αγκώνες, τα γόνατα, στο τριχωτό του κεφαλιού και στον κορμό. Ακόμη η ασθένεια μπορεί να προσβάλει τα νύχια χεριών και ποδιών και τις αρθρώσεις σε ποσοστό περίπου 30% (ψωριασική αρθρίτιδα). Εκτός από αυτήν τη μορφή, υπάρχουν και άλλες, όπως η σταγονοειδής (ενεργοποιείται συνήθως μετά από λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού), η φλυκταινώδης, με μικρές φυσαλίδες που περιέχουν πύο, η ερυθροδερμική, με διάσπαρτη ερυθρότητα όλου του σώματος και η αναστροφή, η οποία εντοπίζεται κυρίως στις πτυχές (μασχάλες, κάτω από το στήθος, στα γεννητικά όργανα).
Αίτια της ψωρίασης
Η ψωρίαση είναι μια χρόνια ασθένεια, που οφείλεται σε διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος, ειδικότερα των Τ-λεμφοκυττάρων.
Τα Τ-λεμφοκύτταρα προστατεύουν τον οργανισμό μας από τις λοιμώξεις. Στην περίπτωση όμως της ψωρίασης, ενεργοποιούνται από λάθος και γίνονται τόσο ενεργά, ώστε ενεργοποιούν άλλες ανοσολογικές απαντήσεις, οι οποίες οδηγούν σε φλεγμονή και ταχεία ανακύκλωση των κυττάρων της επιδερμίδας. Ο χρόνος ζωής ενός κυττάρου της επιδερμίδας, από τη δημιουργία του μέχρι τον θάνατό του, είναι περίπου 28 ημέρες. Στην ψωρίαση, τα κύτταρα της επιδερμίδας πολλαπλασιάζονται πολύ γρήγορα και ο χρόνος ζωής τους είναι περίπου 2-3 μέρες. Υπάρχει, λοιπόν, μια χαώδης κατάσταση στην επιδερμίδα, με πολλά κύτταρα να φτάνουν πολύ γρήγορα στην επιφάνεια του δέρματος.
Εκτός όμως από τους ανοσολογικούς παράγοντες που προκαλούν την ψωρίαση, υπάρχει πλήθος στοιχείων που υποδηλώνουν την ύπαρξη γενετικής προδιάθεσης για την εκδήλωση της νόσου. Ωστόσο, δεν υπάρχει κάποιο ειδικό γονίδιο που να ευθύνεται για την ψωρίαση, αντί αυτού υπάρχει ένα σύνολο γενετικών χαρακτηριστικών τα οποία αυξάνουν τις πιθανότητες για τον ασθενή να αναπτύξει την ασθένεια. Από αρκετές έρευνες προκύπτει ότι στο 30 με 50% των περιπτώσεων ψωρίασης υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της ασθένειας. Σημαντικό είναι επίσης να τονιστεί ότι η ψωρίαση μπορεί να επιδεινωθεί και να εμφανίσει έξαρση σε πιθανές λοιμώξεις ή τραυματισμούς του δέρματος. Το άγχος, η παχυσαρκία, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, η χαμηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος, η λήψη ορισμένων φαρμάκων, όπως π.χ.
λίθιο και αντιυπερτασικά αποτελούν παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση της ψωρίασης.
Επιπτώσεις της ψωρίασης στη ζωή
Η ψωρίαση φέρνει σημαντικές δυσκολίες στην κοινωνική και προσωπική ζωή του ασθενούς και υπομονεύει την ποιότητα της ζωής του.
- Τρεις στους τέσσερις ασθενείς µε μέτρια ή βαριά ψωρίαση, τη θεωρούν πρόβλημα ή σοβαρό πρόβλημα.
- 26% των ασθενών αλλάζουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες.
- 36% των πασχόντων δηλώνουν ότι η πάθηση έχει επηρεάσει τον ύπνο τους.
- 10% έχουν τάσεις αυτοκτονίας.
- 74% έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση.
- 83% νιώθουν συχνά ή πάντα την ανάγκη να καλύπτουν την επιδερμίδα τους.
- 83% αποφεύγουν συχνά ή πάντα τις κοινωνικές δραστηριότητες, όπως π.χ. το κολύμπι
Η ψωρίαση αποτελεί ακόμα σημαντική απειλή και για την υγεία, καθώς έχει επιπτώσεις πολύ πιο σοβαρές από εκείνες που γίνονται ορατές στην επιδερμίδα του πάσχοντα. Η ψωρίαση ως νόσος δεν περιορίζεται στο δέρμα.
Μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης κατά τουλάχιστον τέσσερα χρόνια και αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για παθήσεις όπως τα καρδιαγγειακά. Πρόσφατες μελέτες αναφέρουν πως ασθενείς με ψωρίαση εμφανίζουν μεταβολικές διαταραχές που περιλαμβάνουν την παχυσαρκία και τη δυσλιπιδαιμία. Η συστηματική φλεγμονή στην ψωρίαση αποτελεί μια πιθανή αιτιοπαθολογική βάση για τον συσχετισμό ψωρίασης και σακχαρώδους διαβήτη, καθώς φαίνεται ότι συμβάλλει στην ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη.
Θεραπεία της ψωρίασης
Ο σκοπός της θεραπείας στην ψωρίαση είναι ο έλεγχος των συμπτωμάτων και η πρόληψη των μολύνσεων που μπορούν να προκύψουν. Υπάρχουν διαφόρων ειδών θεραπείες και ο τρόπος αντιμετώπισης εξαρτάται από την ένταση και τη σοβαρότητα της ασθένειας.
Τοπικές θεραπείες. Εφαρμόζονται απευθείας στο δέρμα. Περιλαμβάνουν τοπικά φάρμακα όπως η καλσιποτριόλη, τα κορτικοστεροειδή, η λιθανθρακόπισσα, η ανθραλίνη, το σαλικυλικό οξύ. Οι τοπικές θεραπείες αποτελούν συνήθως την πρώτη γραμμή θεραπείας για την ψωρίαση και μπορεί να επαρκούν για την αντιμετώπιση της ήπιας ή μέτριας μορφής της κατάστασης.
Φωτοθεραπεία. Περιλαμβάνουν το ηλιακό φως, την υπεριώδη ακτινογραφία Β (UVB) και τη συνδυασμένη χρήση ψωραλενίων με έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία Α (PsoralenUVA), γνωστή ως PUBA.
Συστηματικές θεραπείες. Περιλαμβάνουν τη χρήση ρετινοειδών, μεθοτρεξάτης, κυκλοσπορίνης κι άλλων φαρμάκων. Πρόσφατη σημαντική προσθήκη είναι οι βιολογικοί παράγοντες. Πρόκειται για πρωτεϊνες ή αντισώματα που παράγονται από ζωντανά κύτταρα και χορηγούνται είτε ενδοφλεβίως είτε με υποδόρια ή ενδομυϊκή ένεση. Στοχεύουν στο ανοσολογικό πρόβλημα που προκαλεί την ψωρίαση.
Επί του παρόντος είναι διαθέσιμα τα εξής φάρμακα: ετανερσέπτη (Enbrel), ινφλιξιμάμπη (Remicade), αλεφασέπτη (Amevive) και ανταλιμουμάμπη (Humira). Το καθένα χορηγείται με ορισμένο τρόπο και σε ορισμένη δόση, ενώ προηγείται της ενάρξεως όλων των παραπάνω φαρμάκων μια σειρά εξετάσεων που περιλαμβάνει πλήρη αιματολογικό και βιοχημικό έλεγχο, ακτινογραφία θώρακος και Mantoux, καθώς και εξετάσεις για AIDS, ηπατίτιδες και σύφιλη.
Η αντιμετώπιση ενός ασθενούς με ψωρίαση πρέπει να περιλαμβάνει εστίαση στον έλεγχο της φλεγμονής και τακτική αναζήτηση για τυχόν συνυπάρχοντες παράγοντες κινδύνου. Πρέπει να τονιστεί επίσης ότι για την επιτυχή αντιμετώπιση της ψωρίασης, εκτός από τα φάρμακα, ο τρόπος ζωής του ασθενούς έχει μεγάλη σημασία. Η διαπαιδαγώγηση του ασθενούς από τον γιατρό του είναι απαραίτητη, όπως και η ψυχολογική στήριξη από συμβουλές ψυχολόγου ή από ομάδες στήριξης ασθενών.
Τεύχος 22 σελίδα 44 Πατήστε εδώ
